پیدا کردن بازیگر نقش علاءالدین برای والت دیزنی دردسر ساز شد

در شرایطی که سازندگان نسخه جدید و اکشن از فیلم "علاءالدین" با زحمت فراوان دنبال بازیگری می‌گردند که بتواند نقش‌های اصلی داستان را بازی کند جا دارد به تاریخ مسئله دار این فیلم کلاسیک شرکت دیزنی نگاهی بیاندازیم.

برای بسیاری فیلم علاءالدین محصول ۱۹۹۲ تصویری جادویی از معصومیت است. عاشق و معشوقی روی قالیچه پرنده، ببری با صفا در نقش حیوان دست آموز و جن شوخ طبعی که همه آرزوهای قلبی را برآورده می‌کند. آنچه کمتر شناخته شده این است که فیلم علاءالدین، جنجالی نژادپرستانه به پا کرده که تا امروزه نیز بازتاب دارد.

اوایل ژوئیه دکتر جک شاهین یکی از مورد احترام ترین و فعال‌ترین منتقدان بدنگاری اعراب توسط هالیوود درگذشت. او با یک کارزار موفقیت آمیز توانست اشعار توهین آمیز در موسیقی متن فیلم علاءالدین را تغییر دهد. اکنون مدت کوتاهی پس از مرگ او تولید نسخه جدیدی از داستان علاءالدین به خاطر دردسرهای مربوط به پیدا کردن هنرپیشه نقش‌های اصلی فیلم زیر سئوال قرار گرفته است.

سازندگان این فیلم، از جمله گای ریچی کارگردان آن در به در دنبال یافتن بازیگرانی هستند که بتواند نقش علاءالدین و شاهزاده یاسمین را ایفا کنند. این‌طور گزارش شده که آنها پس از یک ماه بررسی و جستجو هنوز نتوانسته‌اند بازیگری را پیدا کنند که بتواند بخواند و برقصد و هندی یا خاورمیانه‌ای تبار باشد.

شرکت فیلمسازی دیزنی تاکنون در مورد این جستجو اظهار نظری نکرده و با وجودی‌که گفته شده که این روند طولانی تاحدی به دلیل تعهد این شرکت به یافتن بازیگران مناسب است ولی برخی از ناتوانی شرکت دیزنی در این زمینه انتقاد کرده‌اند.

لکسی الکساندر، کارگردان نامزد جایزه اسکار که آلمانی- فلسطینی است می‌گوید:"هیچکس با عقل سلیم نمی‌تواند بگوید که پیدا کردن یک بازیگر اهل آسیای جنوبی و یا خاورمیانه که بتواند برقصد، آواز بخواند و بازیگری کند ناممکن است. بالیوود صنعت سینمایی بزرگی مملو از چنین بازیگرانی است و در خاورمیانه هم به همان اندازه استعدادهای مناسب وجود دارد. یک دیدگاه و سیستمی جا افتاده که می‌گوید بازیگران غیرسفیدپوست برای بازیگری در فیلم‌های بزرگ باید مشهور باشند ولی مشکل این است که هیچکس نمی‌خواهد این شانس را به آنها بدهد."

لکسی الکساندر در یک پیام توئیتر فهرستی از بازیگران بالقوه برای این نقش را منتشر کرد و در پایان از گای ریچی خواست تا با او تماس بگیرد.

این اولین باری نیست که شرکت فیلمسازی دیزنی به خاطر فیلم علاءالدین مورد انتقاد قرار گرفته است. موسیقی متن پرطرفدار این فیلم و ترانه "دنیایی کاملا نو" که هر دو جایزه اسکار را بردند در حقیقت نسخه ادیت شده ترانه‌ای است که همراه با فیلم در سینماها پخش می‌شد. در اولین مصرع نسخه اصلی ترانه "شب‌های عربی" عربستان جایی توصیف می‌شود " که اگراز چهره شما خوششان نیاید گوشتان را می‌برند."

دکتر جک شاهین در سال ۱۹۹۲ زمانی که پروفسور رشته ارتباطات در دانشگاه ایلینویز جنوبی بود نوشت:"برخلاف آنچه که منتقدان می‌خواهند به ما بقبولانند علاءالدین یک فیلم سرگرم کننده در باره فانتزی شب‌های عربی نیست. بلکه برای سه میلیون آمریکایی عرب تبار و ۳۰۰ میلیون عرب و دیگران یادآور دردناکی است که نشان می‌دهد کلیشه سازی‌های انزجار آور در مورد اعراب به اندازه چراغ جادوئی علاءالدین جاافتاده است."

فیلم علاءالدین به خاطر پردازش تصویرهای کلیشه‌ای و توهین آمیز از خاورمیانه و آسیا مورد انتقاد قرار گرفت. به نظر کمیته مبارزه با تبعیض اعراب آمریکایی از دو قهرمان اصلی فیلم یعنی علاءالدین و یاسمین چهره‌ای کم رنگ‌تر و اروپایی شده ارائه شده در حالی‌که در نقطه مقابل سایر شخصیت‌های داستان از جمله بازاریان لهجه‌ای عربی و چهره‌های بی‌تناسب و معیوبی داشتند.

دکتر شاهین هشدار داد این تصاویر کلیشه سازی‌های منفی را تقویت کرده و "در عمل روی نسل‌های متمادی تاثیر منفی برجا خواهد گذاشت." او معتقد بود "بین تصاویر گمراه کننده‌ای که به مردم القا می‌شود و دنیای واقعی یک ارتباط محکمی وجود دارد و در مورد دادن تصویر منفی از عقربه (اگرابه) شهر تخیلی که او آن‌را "ایرابلند جعلی هالیوود" می‌نامید هشدار می‌داد.

به نظر می‌رسد که این هشدار او بی‌پایه و اساس نبود. در سال ۲۰۱۵ گزارش شد که ۳۰ درصد از رای دهندگان به حزب جمهوری خواه آمریکا به حمایت از بمباران عقربه (اگرابه) رای خواهند داد.

پس از اعتراضات دکتر شاهین و کمیته مبارزه با تبعیض اعراب آمریکایی شرکت فیلمسازی دیزنی با تغییر اشعار ترانه " شب‌های عربی" برای نسخه ویدئویی فیلم که در سال ۱۹۹۳ به بازار آمد موافقت کرد و درعین حال از محصول خود به عنوان فیلمی نادر که قهرمانان اصلی آن عرب تبار هستند دفاع کرد.

دانیل نیومن پروفسور مطالعات عرب در دانشگاه دورهام اذعان دارد که تصویر رایج از اعراب در غرب به نسبت کلیشه‌های قدیمی که در آن اعراب به شدت بدوی توصیف می‌شدند فاصله گرفته است اما می‌افزاید "به جز چند استثنا معمولا جای هر کلیشه قدیمی را یک کلیشه جدید گرفته، به جای اعراب شمشیرکش اکنون اعراب بمب گذار و تروریست را نشانده‌ایم."

به گفته پروفسور نیومن با وجودی ‌که چند چهره ملایم و میانه رو عرب از جمله شخصیت داستان هملت افزوده شده ولی "هنوز هم احساس غالب نوعی هراس است که اگر نه کلا ولی اساسا به خاطر مذهب شکل گرفته است."

دکتر شاهین در سال۱۹۹۲ در مورد علاءالدین گفت: "از طرحان انیمیشن این فیلم می‌خواهم که دستفروشان و سربازان نیکوکاری را که دوستان علاء الدین بودند به این داستان بیفزایند." او کاملا آگاه بود که تصویری که این فیلم از مردمان خاورمیانه ارائه می‌دهد روی ذهن کودکان و نوجوانان تاثیر خواهد گذاشت. درعین حال او از تولید کنندگان فیلم خواست " به اسلام احترام گذاشته و یک شخصیت انسانی یعنی مادرعلاءالدین را که حاضراست همه چیز را برای خوشبختی پسرش فدا کند به فیلم بیفزایند."

اینکه سازندگان نسخه جدید و اکشن علاءالدین به باورهای قدیم وفادار خواهند ماند و یا دست به نوآوری خواهند زد باید منتظر شد و دید. در سال۱۹۹۲ دکتر شاهین متذکر شد که "شبکه‌های تلویزیونی کابلی و نوارهای ویدئویی پخش گسترده‌تر کلیشه پردازی را تسهیل خواهند کرد." این موضوع در دوران گسترش محصولات رسانه‌ای به شکل آنلاین اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

منبع : / نویسنده : سوفیا اسمیت گالر بی‌بی‌سی