آیا می دانستید که 600 سال از سن گوهرشاد می گذرد

مکان های تفریحی ایران نظرات share

تاریخ را تا 619 سال قبل ورق بزنید. زمان؟! 9 ربیع الاول سال 812 هجری قمری. مکان؟! مشهد... ضلع جنوبی صحن مطهر حرم امام رضا (ع)... 619 سال قبل روزی شبیه امروز بود که کلنگ ماندگارترین مسجد ایران به زمین خورد. مسجد گوهرشاد بعد از قرن ها هنوز هم افتخار معماری اسلامی در ایران محسوب می شود!

نذر 600 ساله!

گوهرشادآغا 32 ساله بود که هوای زیارت مشهد به دلش افتاد. نذر کرده بود گردنبند الماس نشانش را خرج مسجدی کند که زیر سایه امام رضا (ع) نفس بکشد. زن بود و زینتش دارایی اش محسوب می شد؛ حلال و پاک... گوهرشاد آغا گردنبند را به یکی از بازرگانان ایرانی فروخت و هزینه ساخت مسجد را از دارایی خودش فراهم کرد. چند هفته بعد، کلنگ ساخت بزرگترین مسجد ایران، جایی درست در ضلع جنوبی حرم علی بن موسی رضا (ع) به زمین خورد. درست روزی مثل امروز... نهم ربیع الاول... 619 سال قبل!

گوهرشادآغا برای ساخت مسجدی که آرزویش را داشت، قوام الدین شیرازی، سرشناس ترین معمار ایران را استخدام کرد و قوام الدین شیرازی هم حاصل سال ها تجربه و دانشش را در بند بند این مسجد به یادگار گذاشت تا نظم، تقارن و ظرافت این بنا را تا 6 قرن بعد به رخ بکشد. مسجد گوهرشاد حالا بعد از گذشت سال ها، هنوز هم عظیم ترین مسجد چهار ایوانی ایران محسوب می شود که با 9410 متر مربع وسعت در جوار حرم امام رضا (ع) ایستاده است.

شاهکار هنر

این بار که توفیق زیارت امام رضا (ع) را پیدا کردید، در صحن حرم نیم نگاهی هم به پشت سرتان بیندازید تا این شاهکار معماری ایران را بهتر ببینید. حتی اگر سررشته ای هم از معماری نداشته باشید، مطمئن باشید باز هم ظرافت و زیبایی کاشی‌کاری این مسجد را تحسین خواهید کرد. بنایی که درست به همین دلیل تبدیل به یکی از شاهکارهای معماری ایرانی در دوره تیموری شده است.

اگر با دقت قسمت بالای در نقره‌ای که به دارالسیاده می‌رود و کتیبه ایوان مقصوره را نگاه کنید، تنها نشان را از بانی این مسجد خواهید دید. نام گوهرشاد آغا در این دو محل با کاشی معرق و با خط زیبای فرزندش شاهزاده بایسنقر نوشته شده است.

طاق های گنبدی شکل، مناره های بلند و گنبدهای بزرگ مسجد با ویژگی و تزئینات خاص و منحصر به فردشان که ردپایی از سبک مقرنس دارند، در کنار نقوش و خطوط دیواری بر روی زمینه گچی و معرق کاری، شیوه های معماری ایرانی- اسلامی را در عصر تیموری ها نشان می دهند.

گوهرشاد چهار ایوان به نام های مقصوره، دارالسیاده، ایوان اعتکاف و ایوان شیخ بهاء الدین دارد و هفت شبستان که با معماری متفاوتشان از هم متمایز می شوند. ایوان طرف قبله مسجد معروف به ایوان مقصوره است که با حدود 500 متر مربع مساحت، 37 متر طول و 5/25 متر ارتفاع، یکی از باشکوه‌ترین ایوان‌‌های مسجد به حساب می آید. در دو طرف ایوان مقصوره دو مناره بلند 40 متری قرار دارد. درست در دو طرف منبر صاحب الزمان (ع) که در این ایوان قرار گرفته است. این منبر در سال 1243 هجری قمری به شیوه منبت کاری از چوب گردو ساخته شد؛ آن هم در شرایطی که هیچ اثری از آهن ‌و میخ ‌در آن به چشم نمی خورد!

روی بخش مرکزی ایوان مقصوره، گنبدی قرار دارد که در سال 1339 جایگزین گنبد اصلی مسجد شده است. گنبد اصلی در سال 1330 با حمله ارتش روس و به توپ بستن آن آسیب دید و به همین دلیل مهندس آخوندزاده گنبد بتنی جدید را با همان ابعاد و شیوه ها بنا کرد.

گوهرشاد کتابخانه‌ای عمومى دارد که با بیش از 34 هزار جلد کتاب به 43 زبان رایج دنیا پر شده که حدود 32هزار نسخه از کتاب های این کتابخانه خطى، ‌هزار نسخه عکسى و بقیه چاپى است. البته این کتابخانه اصلی مسجد نیست و برای دیدن کتابخانه قدیمى که سابقه تاسیس آن به سال 618 هجری قمری مى رسد باید به ضلع شرقى صحن امام خمینى بروید. این کتابخانه به دلیل افزایش تعداد کتاب ها و مراجعین، از سال 1374 جایش را به کتابخانه جدید داد که بین بست طبرسى و بست بالا قرار دارد.

گروه ایرانشناسی تبیان