اولین ها، بهترین ها - داستان از سال ۱۹۵۱ شروع شد؛ اولین دوره بازی های آسیایی در دهلی نو. آن زم

دیگر ورزشها نظرات share

داستان از سال ۱۹۵۱ شروع شد؛ اولین دوره بازی های آسیایی در دهلی نو. آن زمان تنها مسابقات متمرکزی که در آن ورزشکاران رشته های مختلف با یکدیگر به رقابت می پرداختند المپیک بود، اما با راه اندازی بازی های آسیایی، ورزشکاران آسیایی هم صاحب المپیکی به پهنای بزرگ ترین قاره دنیا شدند.
داستان از سال ۱۹۵۱ شروع شد؛ اولین دوره بازی های آسیایی در دهلی نو. آن زمان تنها مسابقات متمرکزی که در آن ورزشکاران رشته های مختلف با یکدیگر به رقابت می پرداختند المپیک بود، اما با راه اندازی بازی های آسیایی، ورزشکاران آسیایی هم صاحب المپیکی به پهنای بزرگ ترین قاره دنیا شدند.

کاروان ایران با ۶۴ نفر بار سفر به دهلی نو را بست تا یکی از ۱۱ کشوری باشیم که در نخستین دوره بازی های آسیایی شرکت می کنیم. علاوه بر هند میزبان و ایران، ورزشکاران ژاپن، افغانستان، میانمار، اندونزی، نپال، فیلیپین، سیرالئون، سنگاپور و تایلند هم در روز مراسم افتتاحیه رژه رفتند. چینی ها نبودند. آنها دیرتر از موعدی که مقرر شده بود اعلام آمادگی کردند. دیگر کشورهای آسیایی هم که اصلا آماده حضور در چنین تورنمنتی نبودند. به این ترتیب اولین دوره بازی های آسیایی با ۴۸۹ ورزشکار برگزار شد؛ ۴۸۹ ورزشکار که همگی هم مرد بودند.

اما کاروان ایران. نیمی از ورزشکاران کشورمان برای اولین بار بود که برای انجام یک مسابقه از کشور خارج می شدند. وزنه بردارها و بسکتبالی ها سه سال قبل برای حضور در المپیک ۱۹۴۸ به لندن رفته بودند. فوتبالی ها هم سال قبل برای انجام دو بازی دوستانه با تیم ملی ترکیه راهی استانبول و آنکارا شده بودند.

اولین طلا

در آن کاروان هشت دونده، دو شناگر، دو شیرجه رو و دو دوچرخه سوار هم بودند. در این میان وزنه برداران بهترین عملکرد را در اولین دوره بازی های آسیایی داشتند. از تیم ۱۱ نفره ایران ده نفر روی سکو رفتند و هفت مدال طلا و سه نقره به گردن آویختند. اولین مدال طلای ایران در تاریخ بازی های آسیایی را هم محمود نامجو، سه شنبه پانزدهم اسفند ۱۳۲۹ در دسته ۵۶ کیلوگرم به دست آورد. البته برای اسطوره آن روزهای وزنه برداری ایران که پیش از آن در رقابت های جهانی ۱۹۴۹ و۱۹۵۰ دو بار قهرمان جهان شده بود، بردن طلای بازی های آسیایی کار چندان سختی نبود.

در دوومیدانی اولین مدال طلای ایران به علی باغبان باشی رسید. باغبان باشی تنها مرد دو مداله آن کاروان هم بود. این دونده استقامت ایران در ۵۰۰۰ متر طلایی شد و در ۳۰۰۰ متر هم به مدال نقره دست یافت. در شیرجه هم تقی عسکری با کسب یک نقره و یک برنز، دو مداله شد تا نامش به عنوان اولین مدال آور فدراسیون شنا در بازی های آسیایی ثبت شود.

اما در رشته های تیمی برق مدال نقره فوتبال بیشتر از مدال برنز بسکتبال بود. تیمی که حسین فکری، مسعود انصاری، محمود بیاتی، پرویز کوزه کنانی و مسعود برومند را در ترکیب خود داشت پس از پیروزی بر برمه و ژاپن، در فینال با یک گل مغلوب هند شد تا از رسیدن به مدال طلا باز بماند. بسکتبالی ها اما با ستاره هایی همچون ابوالفضل صلبی، حسین سرودی، کامبیز مخبری و حسین صعودی پور برای کسب اولین مدال این رشته در بازی های آسیایی، برمه را در آخرین بازی ۸۴ بر ۳۸ بردند و برنزی شدند. به این ترتیب کاروان ایران با ۸ طلا، ۶ نقره و دو برنز، بعد از ژاپن و هند در رده سوم ایستاد.

پس از آن بازی های آسیایی پانزده دوره دیگر هم برگزار شد؛ یعنی به طور منظم از سال ۱۹۵۴ تاکنون هر چهار سال یک بار. در این میان کاروان ورزش ایران بجز سال های ۱۹۵۴، ۱۹۶۲ و ۱۹۷۸ در سایر ادوار حضور داشته و توانسته ۴۳۸ مدال از این آوردگاه به دست بیاورد؛ ۱۳۸ طلا، ۱۴۳ نقره و ۱۵۷ برنز.

با این مدال ها جایگاه ایران در رده بندی کلی همه ادوار بازی های آسیایی همان جایگاهی است که چهار سال پیش در بازی های آسیایی گوانگجو به دست آمد؛ چهارم. جایگاهی که به نظر می رسد هرگز ارتقا پیدا نکند. دلیلش هم فاصله زیاد تعداد مدال های چین، ژاپن و کره جنوبی از ایران است. چینی ها با ۲۵۵۳ مدال (۱۱۹۱ طلا)، ژاپنی ها با ۲۶۵۰ مدال (۹۱۰ طلا) و بالاخره کره ای ها با ۱۸۲۹ مدال (۶۱۷ طلا) سه کشور برتر آسیا در تاریخ بازی های آسیایی هستند و بعد از آنها ایران پرافتخارترین به شمار می رود.

میزبانی پرشور

در بازی های آسیایی ۱۹۷۰ تیمور غیاثی برای اولین بار ایران را در ماده پرش ارتفاع رقابت های دوومیدانی صاحب مدال طلا کرد. اما چهار سال بعد، بازی های آسیایی ۱۹۷۴ تهران برای ما پر بود از اولین ها.

اولین و تنها میزبانی ایران در بازی های آسیایی، اولین و تنها نایب قهرمانی ایران در جدول رده بندی مدال ها، اولین و تنها باری که تعداد کاروان ایران از مرز ۳۰۰ ورزشکار گذشت، اولین بار و تنها باری که در مجموع مدال ها از مرز ۸۰ مدال گذشتیم و البته اولین باری که تعداد طلاهای کاروان ایران در یک دوره دو رقمی شد.

اینها همه اولین ها نبود. در فوتبال، واترپلو، شمشیربازی، دوچرخه سواری، بوکس و کشتی فرنگی برای نخستین بار صاحب مدال طلا شدیم. بانوان ایرانی هم برای نخستین بار در بازی های آسیایی مدال گرفتند؛ آنها در فلوره تیمی شمشیربازی طلایی شدند و در فلوره انفرادی هم یک نقره و یک برنز از سوی مهوش شفایی و گیتی محبان به دست آمد. همچنین رحیم علی آبادی با کسب مدال طلای دسته ۴۸ کیلوگرم، نام خود را به عنوان نخستین فرنگی کار طلایی ایران در بازی های آسیایی به ثبت رساند. شریف دلارام هم در بوکس اولین ورزشکاری بود که به مدال طلا رسید. به اینها باید دو مدال طلای جلال کشمیری در پرتاب دیسک و پرتاب وزنه را اضافه کرد که برای اولین بار به دست می آمد.

در نهایت هم کاروان ایران با کسب ۳۶ مدال طلا، ۲۸ نقره و۱۷ برنز با مجموع ۸۱ مدال برای اولین بار پس از ژاپن در رده دوم جدول رده بندی مدال ها ایستاد.

بعد از پیروزی انقلاب و البته غیبت ایران در بازی های آسیایی ۱۹۷۸، کاروان ایران برای اولین بار تنها در چهار رشته فوتبال، وزنه برداری، کشتی آزاد و دوچرخه سواری و با ۴۳ ورزشکار به بازی های آسیایی ۱۹۸۲ دهلی نو اعزام شد تا با کسب چهار طلا، چهار نقره و چهار برنز در رده هفتم جدول توزیع مدال ها قرار بگیرد.

چهار سال بعد اولین های ورزش ایران در بازی های آسیایی مدال طلای علی زنگی آبادی در ۳۰ کیلومتر تعقیبی انفرادی دوچرخه سواری و طلای ابراهیم قادری در وزن ۵۸ کیلوگرم رقابت های تکواندو بود. تا قبل از آن در رشته های انفرادی دوچرخه سواری مدالی نصیب ورزشکاران ایرانی نشده بود، ضمن این که تکواندو هم برای اولین بار به جمع رشته های بازی های آسیایی اضافه می شد. کاروان ایران در بازی های آسیایی ۱۹۸۶ با شش مدال طلا، شش نقره و ده برنز در مکان چهارم قرار گرفت.

اولین طلای کاراته

بازی های آسیایی ۱۹۹۰ اگرچه هیچ اولینی برای ورزش ایران نداشت، اما برای خیلی ها یادآور گل تاریخی سیروس قایقران به کره جنوبی و قهرمانی تیم ملی فوتبال ایران پس از درخشش احمدرضا عابدزاده در مهار سه ضربه پنالتی بازیکنان کره شمالی در فینال بود. کاروان ورزشی ایران در آن بازی ها با کسب چهار مدال طلا، شش نقره و هشت برنز، با یک پله سقوط نسبت به دوره قبل در مکان پنجم قرار گرفت.

چهار سال بعد در هیروشیمای ژاپن، با اضافه شدن رشته کاراته به بازی های آسیایی، مازیار فرید خمامی با قهرمانی در وزن ۷۰ کیلوگرم، نخستین کاراته کای طلایی ایران در این بازی ها لقب گرفت.

در بازی های آسیایی ۱۹۹۸ بانکوک، برای اولین بار کاروان ایران توانست بدون استفاده از مزایای میزبانی جمع مدال های طلای خود را به عدد ده برساند تا پیش از آن فقط در بازی های آسیایی ۱۹۷۴ تهران بود که کاروان ایران توانسته بود بیش از ۹ مدال طلا به دست بیاورد. البته مدال طلای قادر میزبانی در بخش جاده دوچرخه سواری هم اولین مدال طلای تاریخ دوچرخه سواری ایران در بخش انفرادی خارج از پیست بازی های آسیایی بود.

در بازی های آسیایی ۲۰۰۲ بوسان، در جودو و ووشو برای نخستین بار طلایی شدیم. مسعود حاجی آخوندزاده در وزن ۶۰ کیلوگرم جودو اولین مرد طلایی ما لقب گرفت. در ووشو هم این افتخار به حسین اوجاقی رسید، کسی که در دسته ۷۰ کیلوگرم ساندا روی سکوی قهرمانی ایستاد. همچنین تیم سه نفره تیراندازی بانوان ایران با ترکیب لیدا فریمان، الهام هاشمی و راحله خیرالله زاده در اهداف پروازی ده متر روی سکو رفتند و مدال برنز گرفتند. تیم ملی فوتبال هم برای اولین بار توانست با بازیکنانی مانند ابراهیم میرزاپور، یحیی گل محمدی، ایمان مبعلی، حسین کعبی، محرم نویدکیا، محمد نصرتی و جواد نکونام از عنوان قهرمانی اش دفاع کند. آن مدال طلا با توجه به پیروزی تیم ملی مقابل کره جنوبی و ژاپن، میزبانان همان سال جام جهانی فوتبال، یکی از شیرین ترین مدال های ورزش ایران در تاریخ بازی های آسیایی بود.

در بازی های آسیایی ۲۰۰۶ دوحه، با یک تک مدال برنز تیمی، شطرنج هم به جمع رشته های مدال آوران ایران اضافه شد تا نام احسان قائم مقامی، الشن مرادی و آتوسا پورکاشیان هم به جمع اولین ها اضافه شود. تیم ملی هندبال هم برای اولین بار با کسب مدال برنز بازی های آسیایی روی سکو رفت؛ عنوانی که البته چهار سال بعد با نایب قهرمانی هندبال در بازی های آسیایی ۲۰۱۰ گوانگجو ارتقا پیدا کرد.

اولین حضور بانوان ایرانی

در ادامه اولین ها به بازی های آسیایی ۱۹۵۸ توکیو می رویم؛ جایی که کاروان ایران با ۸۱ ورزشکار در بازی های آسیایی شرکت کرد. برای اولین بار چهار بانوی ورزشکار ایرانی در رشته های دوومیدانی و تنیس روی میز به بازی های آسیایی اعزام شدند که البته عنوانی به دست نیاوردند. کشتی گیران ایرانی هم برای نخستین بار در بازی های آسیایی شرکت می کردند. اولین طلای کشتی ایران در بازی های آسیایی را امامعلی حبیبی در وزن ۶۷ کیلوگرم به دست آورد، او دو سال قبل از المپیک ۱۹۵۶ ملبورن هم بر مدال طلا بوسه زده بود.

غلامرضا تختی و عباس زندی دیگر طلایی های کشتی آزاد ایران در بازی های آسیایی ۱۹۵۸ بودند، اما عملکرد وزنه بردارها با ۳ طلا، چهار نقره و یک برنز باز هم بهتر از دیگر رشته ها بود. در والیبال هم تیم ملی کشورمان برای نخستین بار روی سکو ایستاد. باخت سه بر صفر به ژاپن در روز پایانی، اولین مدال نقره بازی های آسیایی را برای والیبالیست های کشورمان به همراه داشت. در نهایت کاروان ایران با کسب هفت طلا، ۱۴ نقره و ۱۱ برنز در مکان چهارم بازی های آسیایی ایستاد. در بازی های آسیایی ۱۹۶۶ برای اولین بار کاروان ورزشی ایران از مرز صد نفر گذشت. در بانکوک تایلند ۱۱۸ ورزشکار ایرانی با حریفان آسیایی خود رقابت کردند، اما تعداد مدال ها و جایگاهی که آنها در جدول رده بندی نهایی به دست آوردند از دوره های قبل کمتر بود. کاروان ایران در آن سال با شش مدال طلا، هشت نقره و ۱۶ برنز و کسب عنوان ششم به کار خود پایان داد.

درخشش در گوانگجو

بعد از بازی های آسیایی تهران، بازی های آسیایی گوانگجو خاطره انگیزترین دوره برای کاروان ورزشی ایران بود. کسب ۲۰ مدال طلا و ایستادن در رده چهارم جدول مدالی بعد از ۲۴ سال، لبخند رضایت را به لب خیلی ها نشاند. کاروان ایران برای اولین بار بعد از بازی های آسیایی تهران، جمع مدال های خود را به مرز ۵۹ رساند که در نوع خودش بی نظیر بود.

سجاد مرادی در دوی ۸۰۰ متر، احمدرضا طالبیان در کایاک تک نفره هزار متر، محسن شادی در روئینگ تک نفره و بالاخره خدیجه آزادپور در ووشوی بانوان این افتخار را داشتند که برای اولین بار در رشته خود ایران را صاحب مدال طلای بازی های آسیایی کنند. تیم های کبدی مردان و زنان ایران هم برای اولین بار نقره و برنز بازی های آسیایی را به دست آوردند. برای کامل کردن اولین های ورزش ایران در بازی های آسیایی اسم های دیگری هم هست که نباید از قلم بیفتد. در راس آنها محمد نصیری است، دارنده سه مدال طلای بازی های آسیایی. نصیری طی سال های ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۴، در سه دوره متوالی مدال طلای بازی ها را به گردن آویخت.

چنین افتخاری را در سال های بعد از پیروزی انقلاب، در رشته کشتی آزاد رضا سوخته سرایی در سال ۱۹۹۰ به دست آورد. این کشتی گیر فوق سنگین که در سال های ۱۹۸۲ و ۱۹۸۶ قهرمان بازی های آسیایی شده بود، سال ۹۰ برای سومین بار این عنوان را تکرار کرد تا در چهار دوره از بازی های آسیایی صاحب مدال شود. سوخته سرایی پیش از این در بازی های آسیایی ۱۹۷۴ هم به مدال نقره رسیده بود.

دیگر مرد سه طلایی ورزش ایران در بازی های آسیایی علیرضا حیدری است. جلال کشمیری دونده پرافتخار کشورمان هم با دو مدال طلا، سه مدال نقره و یک برنز بیشترین مدال را در میان همه ورزشکاران ایرانی شرکت کننده در بازی های آسیایی دارد.

آفتاب