امر به معروف و نهی از منکر

سوال: رابطه با اشخاصى که در گذشته مرتکب اعمال حرامى مانند شرب خمر شده‏اند، چگونه باید باشد؟

- جواب: معیار وضعیت فعلى اشخاص است، اگر از آنچه انجام داده‏اند، توبه کرده باشند، معاشرت با آنان مانند معاشرت با سایر مومنین است. ولى کسى که در حال حاضر هم مرتکب حرام مى‏شود، باید او را از طریق نهى از منکر از آن کار منع کرد، و اگر از انجام فعل حرام اجتناب نمى‏کند مگر با دورى جستن از او، قطع رابطه و ترک معاشرت با وى از باب نهى از منکر واجب مى‏شود. (آیة الله خامنه ای دام ظله)
سوال: با توجه به این‌که محتویات داخل سی‌ دی ‌ها را جز با از بین بردن آن سی دی، نمی‌توان پاک کرد، آیا می‌‌توان سی ‌‌دی ‌هایی که حاوی مطالب مستهجن می‌باشند را، بدون اذن مالک آن سی دی از بین برد؟

بر فرض سوال، برخی (آیات عظام: مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی، هادوی تهرانی) از مراجع تقلید اشکالی در از بین بردن سی دی، نمی‌دانند. اما برخی، (آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی) دیگر می‌گویند: باید این سی دی به صاحبش برگردانده و با وجود شرایط، نسبت به وی، نهی از منکر شود.

- پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

جایز نیست و وظیفه‌ای ندارد.

حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

باید برگرداند و نهی از منکر کند مگر این‌که حاکم شرع اجازه دهد.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

چنانچه از بین بردن آنها موجب مفسده و اختلاف شدید نمی‌شود باید آنها را از بین برد.

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

در فرض سوال که حاوی مطالب باطله است و قابل پاک کردن هم نمی‌باشد شکستن آن لازم است.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

در صورتی‌که حاوی مطالب مستهجن و مفسده انگیز باشد و امحاء مطلب جزء با از بین بردن عین آن مقدور نباشد، نابود کردن آن بلامانع است.
سوال: چگونه و با چه طریقی بهتر است امر به معروف و نهی از منکر کرد در مورد اعمال قدرت و زور و اقدام فیزیکی، باید مستقیماً عمل کرد؟

جواب: با مهربانی و زبان خوش و اخلاق اسلامی اقدام به امر به معروف نمائید تا موثر واقع شود مراحل بعدی آنکه اقدام فیزیکی است و برخورد با شخص است موکول به اجازه حاکم شرع جامع الشرایط است. ولی اگر در موردی بتوانید با قطع رابطه امر به معروف نمائید لازم است رابطه را قطع کنید. (تحریر الوسیله امام(ره)، ج۱، ص۴۸۱ م۱۲)
سوال: مراتب امر به معروف و نهی از منکر را بیان فرمائید؟

جواب: مرتبة اول آنست که با شخص معصیت کار طوری عمل شود که بفهمد برای ارتکاب او به معصیت این نحو عمل با او شده است، مثل اینکه از او رو برگرداند، یا با چهرة عبوس با او ملاقات کند، یا ترک مراوده با او کند و از او اعراض کند به نحوی که معلوم شود این امور برای آن است که او ترک معصیت کند.

مرتبة دوم از امر به معروف و نهی از منکر، امر و نهی به زبان است، پس با احتمال تأثیر و حصول سایر شرایط امر به معروف و نهی از منکر واجب است اهل معصیت را نمی کنند و تارک واجب را امر کنند به آوردن واجب.

مرتبة سوم توسل به زور و جبر است، پس اگر بداند یا اطمینان داشته باشد که ترک منکر نمی کند یا واجب را بجا نمی آورد مگر با اعمال زور و جبر، واجب است لکن باید تجاوز از قدر لازم نکند. (توضیح المسائل حضرت امام(ره)، م ۲۸۱۸- ۲۸۱۳- ۲۸۰۵)

چند استفتاء از آیة الله خامنه ای دام ظله:
سوال: روش مناسبى که بهتر است فرزند در برابر پدر و مادرى که بر اثر عدم اعتقاد کامل به تکالیف دینى، به آنها اهمیت نمى‏دهند، اتخاذ نماید، کدام است؟

ج: واجب است که با زبان نرم و مراعات احترام ایشان به عنوان پدر و مادر، آنان را امر به معروف و نهى از منکر کند.
سوال: برادر من مسائل شرعى و اخلاقى را رعایت نمى‏کند و تاکنون نصیحت در او تأثیرى نداشته است، وظیفه من هنگام مشاهده رفتارهاى او چیست؟

ج: واجب است از اعمال خلاف شرع وى اظهار تنفر کنید و او را به هر روش برادرانه‏اى که مفید و موثر مى‏دانید، موعظه کنید، ولى قطع رحم، جایز نیست.
سوال: رابطه با اشخاصى که در گذشته مرتکب اعمال حرامى مانند شرب خمر شده‏اند، چگونه باید باشد؟

ج: معیار وضعیت فعلى اشخاص است، اگر از آنچه انجام داده‏اند، توبه کرده باشند، معاشرت با آنان مانند معاشرت با سایر مومنین است. ولى کسى که در حال حاضر هم مرتکب حرام مى‏شود، باید او را از طریق نهى از منکر از آن کار منع کرد، و اگر از انجام فعل حرام اجتناب نمى‏کند مگر با دورى جستن از او، قطع رابطه و ترک معاشرت با وى از باب نهى از منکر واجب مى‏شود.

و چند استفتاء از آیة الله مکارم شیرازی دام ظله:
سوال: اگر مردى همسرش را به امور شرعى و وظائف دینى ملتزم نکند، آیا فاسق محسوب مى شود؟

اگر مى تواند نهى از منکر کند و ترک نماید، فاسق است.
سوال: اگر یکى از محارم مردى ملتزم به حجاب شرعى نباشد، آیا مرد حق دارد به خاطر این کار او را بزند، البتّه بعد از این که راههاى مختلف زیادى را براى قانع ساختن او پیموده و نتیجه اى نگرفته است؟

زدن به منظور امر به معروف و نهى از منکر بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست.
سوال: در شهر ما فساد و منکرات و بدحجابى شایع گشته، و متأسّفانه مسوولان نظام هم در خواب سنگینى فرو رفته اند. اینجانب از دوران بلوغ، از لحاظ اجتماعى و مخصوصاً دینى با محیط تهران ناسازگارم، و به هیچ وجه تاب تحمّل آن را ندارم. با توجّه به دستور اکید خداوند متعال در قرآن کریم، سوره مبارکه نساء، آیه ۱۰۰، آیا براى نجات خود از این فساد، بهتر نیست به شهرهاى مقدّسى چون قم یا مشهد هجرت نمایم، تا هر چه زودتر از این نابسامانى روحى نجات پیدا کنم؟

در صورتى که هیچ راهى براى حفظ دین و ایمان خود جز هجرت نمى بینید، هجرت کار لازم و شایسته اى است; ولى این کار را با مطالعه بیشتر و موافقت پدر و مادر انجام دهید.