معرفی کامل شهر نوشهر مازندران | از تاریخچه تا نقشه نوشهر
نوشهر یکی از شهرهای استان مازندران ایران است. شهر نوشهر مرکز شهرستان نوشهر در استان مازندران است. جمعیت این شهر بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، برابر با ۴۹٬۴۰۵ نفر بوده‌است. نوشهر مهمترین شهر غرب استان مازندران می باشد.زبان مردم این شهرستان زبان مازندرانی با گویش کجوری است که به گویش مردم شهرستان نور و چالوس شباهت دارد.
بخش کجور از توابع شهرستان نوشهر است که یک بخش تاریخی است و در گذشته پایتخت سرزمین کهن رویان بود که متشکل از شهرستان نور، نوشهر، چالوس، عباس‌آباد، تنکابن و گاهی مرز غربی آن تا رودسر ادامه می‌یافت و سلسلهٔ پادوسپانیان در آنجا حکومت می‌کرد.
جمعیت : ۴۹٬۴۰۳ نفر
ارتفاع : ۲۰٫۹− متر
میانگین دمای سالانه : ۲۰
محصولات : برنج، ماهی، گل، مرکبات، کماج، نمد، مصنوعات چوبی
پیش‌شمارهٔ تلفن : ۰۱۱
شناسهٔ ملی خودرو : ایران ۷۲ ص و ایران ۸۲ ی
ارتفاع : ۲۰٫۹− متر
میانگین دمای سالانه : ۲۰
محصولات : برنج، ماهی، گل، مرکبات، کماج، نمد، مصنوعات چوبی
پیش‌شمارهٔ تلفن : ۰۱۱
شناسهٔ ملی خودرو : ایران ۷۲ ص و ایران ۸۲ ی
تاریخچه
شهرستان نوشهر در طول تاریخ دارای دو بخش کوهستانی و جلگه‌ای بود که به بخش کوهی کجور و بخش دَشتی کجور معروف بود و در طول تاریخ جزوی از شهر کهن رویان بود که شامل شهرهای فعلی شهرستان نور، نوشهر و چالوس بود و سلسله پادوسبانیان بر آن مناطق حکمرانی می‌کرد. اما شهر نوشهر قدمت جدیدتری دارد، قدیمی‌ترین نام شهر نوشهر سنگ تجن می‌باشد. آغاز شکل‌گیری نوشهر از روستای گردکل و منطقه شهر پشت بوده‌است که در مجاورت رودخانه گردکل در شمال مسیر راه سرتاسری کناره قرار داشته‌است. در زمان قاجار به لحاظ نزدیک بودن این روستا به دریا و مناسب بودن ساحل آن جهت پهلوگیری شناورهای تجاری مورد توجه شخصی بنام خاچیک قرار گرفت؛ و این منطقه محل مناسبی برای مبادله و حمل و نقل کالا میان ایران و روسیه شوروی و سبب رونق فعالیت‌های مختلف اقتصادی گردید. پس از مدت زمانی مورد توجه حبیب‌اله خان سردار خلعتبری قرار گرفت که بجهت آغاز فعالیت‌های عمرانی به حبیب آباد معروف شد سپس به دهنو و در سال ۱۳۱۸ هجری شمسی و در زمان پهلوی اول با ایجاد بندر نوشهر و یک سلسله اقدامات عمرانی با هویت شهری در کنار بافت روستائی به نوشهر تغییر نام یافت؛ بنابراین علل عمده استقرار و پیدایش شهر نوشهر در این منطقه را می‌توان وجود رودخانه‌های متعدّد، نزدیکی آن به دریا، کوتاه بودن فاصله‌اش به تهران و موقعیت مناسب ساحل آن برای پهلوگیری شناورهای تجاری و حاصلخیزی اراضی اطرافش دانست. از روستاهای زیبا و توریست پذیر در این شهرستان، روستاهای لتینگان، کشک‌سرا، مزگاه، کجور، بندپی و چلک علیا و روستای تاریخی حیرت،روستای صلاح الدین کلا،پارک جنگلی سیسنگان
شهرستان نوشهر در طول تاریخ دارای دو بخش کوهستانی و جلگه‌ای بود که به بخش کوهی کجور و بخش دَشتی کجور معروف بود و در طول تاریخ جزوی از شهر کهن رویان بود که شامل شهرهای فعلی شهرستان نور، نوشهر و چالوس بود و سلسله پادوسبانیان بر آن مناطق حکمرانی می‌کرد. اما شهر نوشهر قدمت جدیدتری دارد، قدیمی‌ترین نام شهر نوشهر سنگ تجن می‌باشد. آغاز شکل‌گیری نوشهر از روستای گردکل و منطقه شهر پشت بوده‌است که در مجاورت رودخانه گردکل در شمال مسیر راه سرتاسری کناره قرار داشته‌است. در زمان قاجار به لحاظ نزدیک بودن این روستا به دریا و مناسب بودن ساحل آن جهت پهلوگیری شناورهای تجاری مورد توجه شخصی بنام خاچیک قرار گرفت؛ و این منطقه محل مناسبی برای مبادله و حمل و نقل کالا میان ایران و روسیه شوروی و سبب رونق فعالیت‌های مختلف اقتصادی گردید. پس از مدت زمانی مورد توجه حبیب‌اله خان سردار خلعتبری قرار گرفت که بجهت آغاز فعالیت‌های عمرانی به حبیب آباد معروف شد سپس به دهنو و در سال ۱۳۱۸ هجری شمسی و در زمان پهلوی اول با ایجاد بندر نوشهر و یک سلسله اقدامات عمرانی با هویت شهری در کنار بافت روستائی به نوشهر تغییر نام یافت؛ بنابراین علل عمده استقرار و پیدایش شهر نوشهر در این منطقه را می‌توان وجود رودخانه‌های متعدّد، نزدیکی آن به دریا، کوتاه بودن فاصله‌اش به تهران و موقعیت مناسب ساحل آن برای پهلوگیری شناورهای تجاری و حاصلخیزی اراضی اطرافش دانست. از روستاهای زیبا و توریست پذیر در این شهرستان، روستاهای لتینگان، کشک‌سرا، مزگاه، کجور، بندپی و چلک علیا و روستای تاریخی حیرت،روستای صلاح الدین کلا،پارک جنگلی سیسنگان
منطقه کجور
محدوده تاریخی کجور از شمال به دریای مازندران از غرب به رود چالوس از شرق به سولده (نور) و از جنوب به دره نور محدود می‌شود. منطقه کجور به همراه کلارستاق، لنگا، تنکابن، سختسر و هوسم بخشی از رویان کهن بود که بعدها رسمتدار نام گرفت. رویان کهن از نواحی غربی طبرستان محسوب می‌شده‌است.
موقعیت جغرافیایی
نوشهر در طول جغرافیایی ۵۱٫۳۰ درجه شمالی و ۳۶٫۳۹ درجه شرقی قرار دارد. شهرستان نوشهر از شمال به دریای مازندران، از جنوب به بخش بلده نور، رشته کوه‌های البرز، از شرق به شهرستان نور و از غرب به شهرستان چالوس متصل است. ارتفاع آن از سطح دریا ۲٫۹− متر است. نوشهر دارای سه شهر به نام‌های شهر نوشهر، شهر پول، شهر کجور، دو بخش مرکزی و کجور، شش دهستان به نام‌های خیروکنار، بلده کجور، کالج، پنجک رستاق، زانوس رستاق و توابع کجور است. بزرگترین بخش این شهرستان بخش کجور نام دارد که حدود دو سوم از خاک این شهرستان را شامل می‌شود.
محدوده تاریخی کجور از شمال به دریای مازندران از غرب به رود چالوس از شرق به سولده (نور) و از جنوب به دره نور محدود می‌شود. منطقه کجور به همراه کلارستاق، لنگا، تنکابن، سختسر و هوسم بخشی از رویان کهن بود که بعدها رسمتدار نام گرفت. رویان کهن از نواحی غربی طبرستان محسوب می‌شده‌است.
موقعیت جغرافیایی
نوشهر در طول جغرافیایی ۵۱٫۳۰ درجه شمالی و ۳۶٫۳۹ درجه شرقی قرار دارد. شهرستان نوشهر از شمال به دریای مازندران، از جنوب به بخش بلده نور، رشته کوه‌های البرز، از شرق به شهرستان نور و از غرب به شهرستان چالوس متصل است. ارتفاع آن از سطح دریا ۲٫۹− متر است. نوشهر دارای سه شهر به نام‌های شهر نوشهر، شهر پول، شهر کجور، دو بخش مرکزی و کجور، شش دهستان به نام‌های خیروکنار، بلده کجور، کالج، پنجک رستاق، زانوس رستاق و توابع کجور است. بزرگترین بخش این شهرستان بخش کجور نام دارد که حدود دو سوم از خاک این شهرستان را شامل می‌شود.
جاذبه‌های طبیعی و گردشگری
پارک جنگلی سیسنگان
رودخانه و پل خیرود
رودخانه و پل ماشلک (در ۱۴ مهرماه ۱۳۹۷ بر اثر سیل تخریب شد)
رودخانه و پل گردکل
رودخانه و پل کورکرودسر
و بسیاری رودخانه‌های کوچک و بزرگ دیگر
جنگل سیسنگان
آبشار چلندر
روستای کندلوس
روستای ییلاقی لرگان
روستای زیبای حیرت
دیو چشمه در روستای استانکرود
چشمه گردو در روستای سنگ تجن
جنگل خانیکان و آبشار زیبای خانیکان در روستای کوشکسرا
سواحل زیبای نوشهر
طبیعت زیبای روستای چلک علیا
رودخانه خیررودکنار
جاده معدن نوشهر
دریاچه ارواح
دریاچه فراخین
آبشارهای دارنو
دروازه قلب
سد آویدر
غارهای چلک
تنگه دار
پارک جنگلی سیسنگان
رودخانه و پل خیرود
رودخانه و پل ماشلک (در ۱۴ مهرماه ۱۳۹۷ بر اثر سیل تخریب شد)
رودخانه و پل گردکل
رودخانه و پل کورکرودسر
و بسیاری رودخانه‌های کوچک و بزرگ دیگر
جنگل سیسنگان
آبشار چلندر
روستای کندلوس
روستای ییلاقی لرگان
روستای زیبای حیرت
دیو چشمه در روستای استانکرود
چشمه گردو در روستای سنگ تجن
جنگل خانیکان و آبشار زیبای خانیکان در روستای کوشکسرا
سواحل زیبای نوشهر
طبیعت زیبای روستای چلک علیا
رودخانه خیررودکنار
جاده معدن نوشهر
دریاچه ارواح
دریاچه فراخین
آبشارهای دارنو
دروازه قلب
سد آویدر
غارهای چلک
تنگه دار
آثار تاریخی و مناطق دیدنی تفریحی
بندر نوشهر
پلاژ شهرداری نوشهر با نام منطقه تفریحی و توریستی سیترا
بازار روز نوشهر که شرایط خاص بنایی آن و همچنین بازار ماهی فروشان و نحوه فروش ماهی به سبک چوب زدن که در این بازار انجام می‌شود
و همچنین پیست کارتینگ، خیابان فرودگاه، باغ نوید …
چشمه گردو چشمه گردو نام چشمه زلال با آب فراوان می‌باشد که در فاصله ۴ کیلومتری نوشهر در استان مازندران در محلی به نام روستای سنگ تجن (قدیمی‌ترین نام شهرستان نوشهر) واقع شده‌است. این چشمه پرآب‌ترین چشمه در منطقه غربی استان مازندران می‌باشد و به دلیل مناظر زیبای اطراف آن همه ساله پذیرای مسافران زیادی از اقصا نقاط کشور به این منطقه می‌باشد. این چشمه آب شرب دو شهرستان نوشهر و چالوس و روستاهای اطراف را تأمین می‌کند.
شرکت آب و فاضلاب نوشهر، به دلیل جلوگیری از ورود آلودگی به آب شرب منطقه، اطراف این چشمه را محصور نموده و به نوعی حفاظت شده محسوب می‌گردد.
قلعه ملک کیومرث
موزه کندلوس
آرامگاه درویش امیر
امامزاده نوح
آرامگاه امامزاده سید علی کیا سلطان
دزد قلعه
امامزاده محمد طاهر
روستای حیرت
غارچلک
دیو چشمه
دریاچه جنگلی خضر نبی: نوشهر - بخش کجور - با فاصله ۷۰ کیلومتر از نوشهر (طبیعی و دیدنی) شوسه و خاکی
سوته قلعه کجور: روستای کجور کیلومتر ۷۰ نوشهر به کجور (بنای تاریخی)
آرامگاه امامزاده سید محمد کیا سلطان درسر جار اویل
قلعه سپرز (اسپیروز) در اویل کجور
پارک جنگلی سی سنگان
حمل و نقل
بندر نوشهر
بندر نوشهر یکی از مهمترین بنادر اقتصادی و تجاری ایران است که سالانه حجم زیادی کالا از طریق این بندر مبادله می‌شود. این بندر نزدیکترین بندر به پایتخت ایران (تهران) است و مجهز به خطوط هوایی است.
قطعات و ماشین‌آلات کارخانه ذوب آهن کرج اولین محموله‌ای بود که از طریق روسیه با یک کشتی تجاری به ظرفیت ۱۰۰۰ تن بارگیری و سال۱۳۱۸ ه.ش در بندر نوشهر تخلیه گردید. در هر سال حداقل ۵۰۰ فروند کشتی در این بندر تردد می‌کنند. این بندر با مختصات جغرافیایی به طول۵۱ درجه ۳۶ دقیقه شرقی و عرض ۳۹ درجه و ۳۰ دقیقه شمالی یکی از بنادر تجاری استان مازندران می‌باشد که پس از انقلاب ایران به یکی از مراکز مهم اقتصادی و مبادلات کالا از جمهوری اسلامی ایران به کشورهای حاشیه دریای خزر مبدل شد. از نکات حائز اهمیت اینکه این بندر نزدیکترین بندر به مرکز کشور (تهران) نسبت به کلیه بنادر کشور توسط جاده آسفالته و خطوط هوائی به مرکز کشور و سایر نقاط به ویژه استان گیلان در غرب و استان گلستان در شرق مرتبط می‌باشد. فاصله بندر نوشهر تا تهران ۲۰۰ کیلومتر است که با احداث آزاد راه بزرگ تهران شمال به ۱۲۰ کیلومتر تقلیل می‌یابد.
فرودگاه نوشهر
فرودگاه نوشهر در سال ۱۳۳۲ به صورت یک باند خاکی ساخته شده و در سال ۱۳۶۲ ترمینال جدید در آن افتتاح شد، مساحت این فرودگاه ۵۸ هکتار است و با باندی به طول ۲۱۵۰ متر قابلیت پذیرش هواپیماهای متوسط پیکر را داراست. این فرودگاه از قابلیت تبدیل شدن به یک فرودگاه بین‌المللی برخوردار می‌باشد. در حال حاضر فرودگاه نوشهر دارای پروازهای هفتگی به تهران، مشهد، شیراز و اهواز می‌باشد. فرودگاه نوشهر در صورت سرمایه‌گذاری از ظرفیت توسعه بالایی برخوردار است.
در حال حاضر بزرگترین چالش برای فرودگاه سازه‌های غیرمجاز در حریم فرودگاه و حریم دریا می‌باشد که در اثر سهل انگاری شهرداری نوشهر و چالوس صورت گرفته‌است و در صورت مرتفع سازی در آینده می‌تواند برای فرودگاه مشکل ساز باشد.
مراکز آموزشی
دانشگاه علوم دریایی امام خمینی، دانشکده منابع طبیعی در روستای نجارده دانشگاه تهران و دانشکده میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری (دانشگاه مازندران) در این شهر واقع است. همچنین دانشگاه آزاد اسلامی واحد نوشهر، دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر واحد ۲ مازندران، دانشگاه پیام نور و دانشگاه غیرانتفاعی مارلیک و همچنین پردیس هنر ومعماری کمال الملک (شهرسازی و معماری) نیز در این شهر واقع است.
سدها
سد آویدر سد خاکی آویدر در فاصله حدوداً ۳۰ کیلومتری شرق شهر نوشهر و در نزدیکی پارک جنگلی سیسنگان در استان مازندران قرار دارد. این سد و دریاچه پشت آن دریاچه در فاصله‌ای دور از دریا و در دل کوهستان قرار دارد که این امر سبب کاهش رطوبت هوا در این منطقه شده‌است. سد خاکی آویدر در حقیقت متعلق به اداره آبیاری منطقه‌است و دریاچه پشت سد نیز جهت تأمین آب مورد نیاز زمین‌های زراعتی منطقه ایجاد شده‌است.
جمعیت
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر برابر با ۴۹٬۴۰۵ نفر جمعیت بوده‌است. مردم نوشهر به زبان مازندرانی با گویش کجوری سخن می‌گویند.
بندر نوشهر
پلاژ شهرداری نوشهر با نام منطقه تفریحی و توریستی سیترا
بازار روز نوشهر که شرایط خاص بنایی آن و همچنین بازار ماهی فروشان و نحوه فروش ماهی به سبک چوب زدن که در این بازار انجام می‌شود
و همچنین پیست کارتینگ، خیابان فرودگاه، باغ نوید …
چشمه گردو چشمه گردو نام چشمه زلال با آب فراوان می‌باشد که در فاصله ۴ کیلومتری نوشهر در استان مازندران در محلی به نام روستای سنگ تجن (قدیمی‌ترین نام شهرستان نوشهر) واقع شده‌است. این چشمه پرآب‌ترین چشمه در منطقه غربی استان مازندران می‌باشد و به دلیل مناظر زیبای اطراف آن همه ساله پذیرای مسافران زیادی از اقصا نقاط کشور به این منطقه می‌باشد. این چشمه آب شرب دو شهرستان نوشهر و چالوس و روستاهای اطراف را تأمین می‌کند.
شرکت آب و فاضلاب نوشهر، به دلیل جلوگیری از ورود آلودگی به آب شرب منطقه، اطراف این چشمه را محصور نموده و به نوعی حفاظت شده محسوب می‌گردد.
قلعه ملک کیومرث
موزه کندلوس
آرامگاه درویش امیر
امامزاده نوح
آرامگاه امامزاده سید علی کیا سلطان
دزد قلعه
امامزاده محمد طاهر
روستای حیرت
غارچلک
دیو چشمه
دریاچه جنگلی خضر نبی: نوشهر - بخش کجور - با فاصله ۷۰ کیلومتر از نوشهر (طبیعی و دیدنی) شوسه و خاکی
سوته قلعه کجور: روستای کجور کیلومتر ۷۰ نوشهر به کجور (بنای تاریخی)
آرامگاه امامزاده سید محمد کیا سلطان درسر جار اویل
قلعه سپرز (اسپیروز) در اویل کجور
پارک جنگلی سی سنگان
حمل و نقل
بندر نوشهر
بندر نوشهر یکی از مهمترین بنادر اقتصادی و تجاری ایران است که سالانه حجم زیادی کالا از طریق این بندر مبادله می‌شود. این بندر نزدیکترین بندر به پایتخت ایران (تهران) است و مجهز به خطوط هوایی است.
قطعات و ماشین‌آلات کارخانه ذوب آهن کرج اولین محموله‌ای بود که از طریق روسیه با یک کشتی تجاری به ظرفیت ۱۰۰۰ تن بارگیری و سال۱۳۱۸ ه.ش در بندر نوشهر تخلیه گردید. در هر سال حداقل ۵۰۰ فروند کشتی در این بندر تردد می‌کنند. این بندر با مختصات جغرافیایی به طول۵۱ درجه ۳۶ دقیقه شرقی و عرض ۳۹ درجه و ۳۰ دقیقه شمالی یکی از بنادر تجاری استان مازندران می‌باشد که پس از انقلاب ایران به یکی از مراکز مهم اقتصادی و مبادلات کالا از جمهوری اسلامی ایران به کشورهای حاشیه دریای خزر مبدل شد. از نکات حائز اهمیت اینکه این بندر نزدیکترین بندر به مرکز کشور (تهران) نسبت به کلیه بنادر کشور توسط جاده آسفالته و خطوط هوائی به مرکز کشور و سایر نقاط به ویژه استان گیلان در غرب و استان گلستان در شرق مرتبط می‌باشد. فاصله بندر نوشهر تا تهران ۲۰۰ کیلومتر است که با احداث آزاد راه بزرگ تهران شمال به ۱۲۰ کیلومتر تقلیل می‌یابد.
فرودگاه نوشهر
فرودگاه نوشهر در سال ۱۳۳۲ به صورت یک باند خاکی ساخته شده و در سال ۱۳۶۲ ترمینال جدید در آن افتتاح شد، مساحت این فرودگاه ۵۸ هکتار است و با باندی به طول ۲۱۵۰ متر قابلیت پذیرش هواپیماهای متوسط پیکر را داراست. این فرودگاه از قابلیت تبدیل شدن به یک فرودگاه بین‌المللی برخوردار می‌باشد. در حال حاضر فرودگاه نوشهر دارای پروازهای هفتگی به تهران، مشهد، شیراز و اهواز می‌باشد. فرودگاه نوشهر در صورت سرمایه‌گذاری از ظرفیت توسعه بالایی برخوردار است.
در حال حاضر بزرگترین چالش برای فرودگاه سازه‌های غیرمجاز در حریم فرودگاه و حریم دریا می‌باشد که در اثر سهل انگاری شهرداری نوشهر و چالوس صورت گرفته‌است و در صورت مرتفع سازی در آینده می‌تواند برای فرودگاه مشکل ساز باشد.
مراکز آموزشی
دانشگاه علوم دریایی امام خمینی، دانشکده منابع طبیعی در روستای نجارده دانشگاه تهران و دانشکده میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری (دانشگاه مازندران) در این شهر واقع است. همچنین دانشگاه آزاد اسلامی واحد نوشهر، دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر واحد ۲ مازندران، دانشگاه پیام نور و دانشگاه غیرانتفاعی مارلیک و همچنین پردیس هنر ومعماری کمال الملک (شهرسازی و معماری) نیز در این شهر واقع است.
سدها
سد آویدر سد خاکی آویدر در فاصله حدوداً ۳۰ کیلومتری شرق شهر نوشهر و در نزدیکی پارک جنگلی سیسنگان در استان مازندران قرار دارد. این سد و دریاچه پشت آن دریاچه در فاصله‌ای دور از دریا و در دل کوهستان قرار دارد که این امر سبب کاهش رطوبت هوا در این منطقه شده‌است. سد خاکی آویدر در حقیقت متعلق به اداره آبیاری منطقه‌است و دریاچه پشت سد نیز جهت تأمین آب مورد نیاز زمین‌های زراعتی منطقه ایجاد شده‌است.
جمعیت
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر برابر با ۴۹٬۴۰۵ نفر جمعیت بوده‌است. مردم نوشهر به زبان مازندرانی با گویش کجوری سخن می‌گویند.
Nowshahr (Persian: نوشهر; also Romanized as Now Shahr, Noushahr, Noshahr, and Nau Shahr; also known as Bandar-e Noshahr) is a city and capital of Nowshahr County, Mazandaran Province, Iran.
It is a port city, located on the southern coast of the Caspian Sea. This city was the center of Ruyan (Tabarestan).
Climate and tourism
With its humid, subtropical climate, sea bathing in the waters of the Caspian, and the natural environment of its mountains, Nowshahr has long been a destination for domestic tourism in Iran. It attracts visitors by the hundreds of thousands every year to its hotels and private villas, by virtue of its transport links with the other cities of Northern Iran. During the reign of Mohammad Reza Shah Pahlavi Nowshahr was known unofficially as the "second capital" or "summer capital" of Iran because it was the city in which the Shah and most high-level government officials chose to live and work during the summer months.
It is a port city, located on the southern coast of the Caspian Sea. This city was the center of Ruyan (Tabarestan).
Climate and tourism
With its humid, subtropical climate, sea bathing in the waters of the Caspian, and the natural environment of its mountains, Nowshahr has long been a destination for domestic tourism in Iran. It attracts visitors by the hundreds of thousands every year to its hotels and private villas, by virtue of its transport links with the other cities of Northern Iran. During the reign of Mohammad Reza Shah Pahlavi Nowshahr was known unofficially as the "second capital" or "summer capital" of Iran because it was the city in which the Shah and most high-level government officials chose to live and work during the summer months.
