تنها پایگاه دائم بشر در فضا، در آستانه نابودی قرار گرفت

وقتی آخرین طرح بودجه دولت ترامپ اعلام شد خیلی از طرفداران ایستگاه بین‌المللی فضایی (آی‌اس‌اس) نومید شدند چراکه این طرح بنا داشت سرمایه‌گذاری آمریکا در این ایستگاه را تمام کند. این طرح همچنین خواستار آن شده که ایالات متحده تا سال ۲۰۲۵ سهام خود در این ایستگاه را هم واگذار کند، انگار که این ایستگاه ملکی بی‌ارزشی است که برایش دنبال خریدار می‌گردند.

حتی دولت اوباما هم پیشتر تصمیم گرفته بود در یک برنامه ۶ ساله، سرمایه‌گذاری در این ایستگاه را متوقف کند. اما بسیاری نظیر مارک کلی،‌ فضانورد پیشین باور دارند که این ایستگاه «تنها پایگاه دائم بشر» در فضا است و باید از آن نگهداری کرد. او می‌گوید:‌ «قطع سرمایه‌گذاری روی این ایستگاه،‌ برای آژانس فضایی ما گامی به عقب است و قطعا به سود کشور نیست.»

اما تاریخچه دراز این ایستگاه نکات دیگری را روشن می‌کند: از جمله اینکه طبق نخستین برنامه‌ریزی‌ها،‌این ایستگاه می‌بایست حالا در قعر اقیانوس آرام، خفته باشد. از زمان آغاز به کار این ایستگاه فضایی در ۲۰ نوامبر ۱۹۹۸ تاکنون این مجموعه بیش از ۱۱۰ هزار بار دور زمین گشته است و ۵۵۳ فضانورد میهمان آن بوده‌اند.

ریگان و سابقه روسی ماجرا

در سال ۱۹۸۴ رونالد ریگان، رئیس‌جمهوری وقت ایالات متحده به ناسا فرمان داد تا ظرف ده سال یک ایستگاه فضایی مجهز و دائمی به نام «ایستگاه آزادی» بسازد. ریگان وعده داد که این ایستگاه «سبب جهش کوانتمی در پژوهشهای علمی،‌ ارتباطات و همچنین در زمینه شناخت فلزات و داروهای نجاتبخش» خواهد شد.

همچنین قرار بود اروپا،‌ کانادا و ژاپن هم در این پروژه همکاری کنند. اما همه چیز طبق برنامه‌ریزی پیش نرفت و بودجه ۸ میلیارد دلاری کار به هزینه‌ای دو برابر انجامید.
کار به جایی رسید که اگر اتحاد جماهیر شوروری سقوط نمی‌کرد، ایستگاه فضایی بین‌المللی هرگز ساخته نمی‌شد.

در سال ۱۹۹۳ روسیه و آمریکا برای ساخت یک ایستگاه فضایی بین‌المللی به توافق رسیدند. راه حلی که هر دو کشور را از «برنامه ساخت ایستگاه فضایی جداگانه» که به شکل شرم‌آوری برایشان بی‌خاصیت شده بود رهانید.

حالا ایالات متحده طی ۱۹ سال گذشته در عین پشتیبانی روسیه،‌ ۹۰ میلیون دلار برای ساخت،‌ انتقال و نگهداری این ایستگاه هزینه کرده است و هر سال نیز ۳ تا ۴ میلیارد دلار برای کارکرد آن خرج می‌کند.

این هزینه‌ها دست و پای ناسا،‌ آژانس فضایی ایالات متحده را بسته است چراکه ایستگاه بین‌المللی فضایی به عنوان «دروازه‌ای برای مأموریتهای عمق فضا» طراحی شده بود اما تا وقتی ناسا به تأمین بودجه این ایستگاه ادامه می‌دهد دیگر بودجه‌ای برای انجام این مأموریتها برایش نمی‌ماند. ضمن آنکه به نظر می‌رسد ساخت یک ایستگاه فضایی نزدیک به ماه جزو اولویتهای ناسا باشد.

پیشتر سرمایه‌گذاران خصوصی نظیر شرکت اسپیس ایکس برای ‌آزمایشهای عملی نظیر آزمایش راکت‌ از این ایستگاه استفاده می‌کردند اما حالا که آنها هم دیگر سراغی از این ایستگاه نمی‌گیرند، نابود شدن آن هم اشک کسی را سرازیر نمی‌کند.

چه کسی یک ایستگاه فضایی کارکرده را می‌خواهد؟

شرکت روسی آرک‌ک به تازگی پیشنهاد کرده با استفاده از زیرساخت آی‌اس‌اس یک اقامتگاه فضایی لوکس برپا کند. هتلی فضایی که جدا از ایستگاه خواهد بود و اقامت درآن تقریبا ۴۰ میلیون دلار آب می‌خورد.

شرکت آمریکایی هوا فضای بیگلو هم از طرح ساختن هتلهای فضایی خبر داده و با اینکه اعلام کرده قصد دارد تا پایان سال ۲۰۲۰ ایستگاه‌ فضایی جداگانه‌، جمع و جور و خصوصی بسازد اما اشاره‌ای به استفاده از آی‌اس‌اس نکرده است.

رقابتی تازه

ناسا اعلام کرده بودجه‌ای که تا پیش از این صرف آی‌اس‌اس می‌شد برای پروژه «بازگشت انسان به ماه برای اکتشافات بیشتر» هزینه خواهد شد.

وقتی کمپانی‌های خصوصی روسی و آمریکایی وارد بازی شده‌اند و هرکدام برای ساخت هتل‌های فضایی پیشنهادهای جانانه‌ای دارند چین هم از قافله عقب نمانده است. آژانس فضایی چین از سال ۲۰۰۳ که نخستین فضانورد خود را راهی فضا کرد استراتژی خودش را آهسته و پیوسته دنبال کرده است.

استراتژی چین عبارت از آن است که دو ایستگاه فضایی بسازد و روانه فضا کند و بعد با فرستادن سومین ایستگاه،‌ این مجموعه را کامل و تا سال ۲۰۲۳ آماده کار کند. یانگ لی وی،‌ نخستین فضانورد چین تأیید کرد که این کشور تلاش دارد «یک مأموریت فرود انسان بر ماه را در سال ۲۰۳۶ به انجام رساند.»