تسمه تایم چیست و چه زمانی باید تسمه تایم خودرو را تعویض کرد؟

تاریخچه تسمه تایم
زمانبندی موتورها در ابتدا توسط زنجیر انجام می‌شد که باعث می‌گردید موتور ماشین با سر و صدا و اصطلاحاً سنگین کار کند. به همین دلیل و همچنین به علت سادگی استفاده، هزینه کمتر، عدم نیاز به روغن کاری و راندمان بالاتر، به تدریج زنجیر جای خود را به تسمه داد.

اولین تسمه تایم در سال ۱۹۴۵ مورد استفاده قرار گرفته‌است. در سال ۱۹۶۲، خودروی آلمانی «گلاس ۱۰۰۴» اولین خودرویی بود که از تسمه تایم استفاده می‌کرد و به تولید انبوه رسید. سپس در سال ۱۹۶۶ پونتیاک برای اولین بار در آمریکا از تسمه تایم در محصول Tempest خود استفاده کرد. در سال ۱۹۶۶ شرکت Vauxhall تولید طراحی جدیدی از موتورهای ۴ سیلندر را آغاز کرد که در آن از تسمه تایم استفاده می‌شد و همین ترکیب بندی امروزه در غالب خودروها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به طور کلی سرعت گردش میل سوپاپ به میزان نصف سرعت گردش میل لنگ است و تسمه تایم وظیفه‌ی تنظیم زمان صحیح باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را بسته به موقعیت پیستون‌ها دارد. چنین عملیاتی برای کارکرد پیشرانه ی خودرو ضروری است. در ادامه همراه زومیت باشید تا با تسمه تایم بیشتر آشنا شویم.

امروزه برخی از خودروها از تسمه تایم و برخی دیگر نیز از زنجیر تایم استفاده می‌کنند. بین تسمه تایم و زنجیر تایم تفاوت اساسی وجود دارد. زنجیر تایم یک ایده‌ی فوق العاده است و به دلیل جنس فلزی خود معمولا مانند تسمه تایم آسیبی نمی‌بیند.

از لحاظ تئوری عمر زنجیر تایم به اندازه‌ی عمر خود پیشرانه است و نیازی به تعویض آن وجود ندارد. برای اینکه بدانید خودروی شما از انواع تسمه تایمی است یا زنجیر تایم دارد تنها کافی است تا دفترچه ی راهنمای مشتریان خودروی خود را باز کرده و چک کنید که آیا کیلومتر تعویض تسمه تایم ذکر شده است یا نه. راه دیگر نیز تماس و سوال از مسئول فنی نمایندگی فروش خودرویتان است.

سوال این است که چه زمانی باید تسمه تایم خودروی خود را عوض کنیم. خودروسازان مختلف برای مدل‌های مختلف خودرو کیلومترهای متفاوتی را برای تعویض تسمه تایم عنوان می‌کنند که از ۶۰ هزار کیلومتر تا بالاتر را شامل می‌شود. برخی خودروها زودتر و برخی نیز دیرتر به تعویض تسمه تایم احتیاج پیدا می‌کنند.

یکی از مشکلاتی که در هنگام خرید خودروی دست دوم وجود دارد این است که شما نمی‌دانید که تسمه تایم این خودروها تعویض شده است یا نه و اگر این کار انجام شده است زمان انجام آن کی بوده؟ اگر در خصوص تسمه تایم خودروی دست دوم تردید دارید بهتر است به یک مکانیک مراجعه منید تا تسمه تایم را مورد بازبینی قرار دهد. مکانیک به سادگی و تنها با برداشتن کاور (پوشش‌) تسمه تایم می تواند متوجه شود که تسمه در چه شرایطی قرار دارد. پیش از انجام سفرهای طولانی بهتر است همیشه تسمه تایم خودروی خود را مورد بازدید قرار دهید.

اگر خودرویتان از انواع دارای تسمه تایم است بهتر است همواره بر اساس زمانبندی تایین شده توسط کارخانه ی سازنده اقدام به تعویض تسمه تایم کنید. به طور معمول تعویض تسمه تایم یک سری کارهای جانبی دیگر نیز دارد بنابراین بسته به نوع و مدل خودروی شما، تعویض تسمه تایم ممکن است هزینه‌ی نسبتا بالایی داشته باشد، اما در عوض با هزینه کردن برای تعویض تسمه تایم دیگر در خصوص خودروی خود آرامش خاطر خواهید داشت و جای نگرانی وجود ندارد.

بدترین چیزی که می‌تواند اتفاق بیافتد پاره شدن تسمه تایم است که می‌تواند آسیب جدی به پیشرانه‌ی اتومبیل وارد کند. البته این آسیب دیدگی به نوع طراحی پیشرانه‌ی خودرو بستگی دارد. اگر طراحی خودروی شما از انواعی باشد که سوپاپ‌های آن در هنگام باز شدن وارد منطقه‌ی حرکتی پیستون می‌شوند (مانند پژو ۲۰۶) در این صورت پاره شدن تسمه تایم باعث برخورد سوپاپ باز با پیستون در حال بالا آمدن می‌شود و این برخورد نه تنها سوپاپ‌ها را از بین می برد بلکه در برخی موارد می‌تواند به سر سیلندر نیز آسیب برساند.

به این نوع پیشرانه‌ها اصطلاحا (Interference) گفته می‌شود. در حالت کارکرد عادی زمانبندی کارکرد پیشرانه‌ی خودرو طوری تنظیم شده است که حرکت سوپاپ و پیستون با یکدیگر تداخلی نداشته و در نتیجه برخوردی اتفاق نمی‌افتد. حال اگر پیشرانه‌ی خودروی شما از انواع (non-interferernce) باشد (مانند پراید) در صورت پاره شدن تسمه تایم دیگر آسیبی به سوپاپ‌ها و سایر بخش‌های پیشرانه وارد نمی‌شود و تها اتفاقی که با پاره شدن تسمه می‌افتد خاموش شدن پیشرانه است.

همانطور که اشاره کردیم تعویض به موقع تسمه تایم مهم‌ترین سرویس خودرو است. اگر تسمه تایم خودرو کهنه نیز شده باشد در این صورت ریسک پاره شدن آن وجود دارد و اگر ناگهان پاره شود عواقب بدی خواهد داشت.