سقوط صادرات خودروی ایران / از جنگ در عراق و سوریه تا سیاست دولت روحانی

گزارش ایسنا به موانع دیگری نیز اشاره می‌کند از جمله عدم ارائه تسهیلات ارزان قیمت و رقابتی صادراتی توسط بانک‌های داخلی و عدم امکان استفاده از تسهیلات بانک‌های خارجی جهت تحریک تقاضا در بازارهای هدف، عدم پرداخت مشوق‌های صادراتی، تغییر قوانین واردات کشورها به سمت اعمال استانداردهای سختگیرانه‌تر نسبت به ورود محصولات ایرانی، مشکلات ارائه اسناد بازرگانی با مبدأ ایران در بازارهای هدف، عدم امکان گشایش ال سی ایرانی کالاها با مبدأ ایران و عدم تخصیص ارز دولتی در صورت عدم گشایش ال سی در بازارهای هدف.

با این وجود به نظر می‌رسد مشکل اصلی صادرات خودروهای ایرانی به قدیمی شدن تکنولوژی خودروهای تولیدی در ایران باز می‌گردد.

دو خودرو اصلی صادراتی ایران سمند و پراید است که هر دو خودرو دارای تکنولوژی بسیار قدیمی هستند و بسیاری از کشورها دیگر اجازه ورود این محصولات را نمی‌دهند.

سال‌ها از طراحی سمند و پراید می‌گذرد اما همچنان بیشتر خودرو‌های جدید با نشان‌های داخلی ایران خودرو و سایپا بر پایه این دو خودرو ساخته می‌شوند. صنعت خودرو ایران در زمینه طراحی بدنه و موتور پیشرفت‌هایی داشته که البته نسبت به رشد جهانی بسیار کند بوده است اما این صنعت در زمینه طراحی باقی قطعات خودرو ناتوان است و برای همین احتیاج به استفاده از پلت‌فرم خودروهای شرکت‌های دیگر دارد.

در حالی صادرات خودرو ۲۵ درصد کاهش یافته است که تولید و واردات خودرو در ایران افزایش یافته است.

شهریور ماه امسال تولید انواع خودرو به طور میانگین ۱۳.۱ درصد افزایش یافت. در این مدت تولید انواع خودرو از ۹۳ هزار و ۵۸۷ دستگاه در شهریور ماه سال گذشته به ۱۰۵ هزار و ۸۴۳ دستگاه رسید.

در زمینه واردات هم آمار گمرک ایران نشان می‌دهد در ۱۲ ماهه سال ۱۳۹۵بیش از ۶۲ هزار خودرو سواری با ارزبری بیش از یک میلیارد ۵۰۰ میلیون دلار وارد ایران شده است. بر اساس اطلاعات گمرک واردات وسایل نقلیه موتوری با حجم سیلندر ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی‌سی به ارزش ۸۹۳ میلیون دلار /60,724,000,000,000 تومان (قیمت تبدیل شده) در رتبه سوم و بعد از آن قطعات منفصله برای تولید خودروی سواری به ارزش ۷۸۲ میلیون دلار بوده است.

در سال ۱۳۸۹، مجموعاً ۶۹ هزار و ۶۱۳ دستگاه خودرو، به ارزش ۴۳۴ میلیون دلار /29,512,000,000,000 تومان (قیمت تبدیل شده) از ایران صادر شده بود این عدد در سال‌های اخیر به دلیل وضعیت بحرانی عراق و سوریه به شدت کاهش یافته به گونه‌ای که در سال ۱۳۹۳ میزان صادرات صنعت خودرو ایران به ۲۷ هزار دستگاه رسیده بود.

این در حالی است که میزان صادرات خودرو در سال ۹۵ به زیر سه هزار دستگاه و ارزش آن به کمتر از ۴۰ میلیون دلار /2,720,000,000,000 تومان (قیمت تبدیل شده) رسیده است. این بدان معنی است که طی کمتر از ۱۰ سال، صادرات خودرو از نظر عددی بیش از ده برابر کم شده است.

هم اکنون تنها راه افزایش صادرات خودرو از ایران همکاری با شرکت‌های بزرگ خارجی عنوان می شود.

در قرارداد‌های جدیدی که با پژو ،سیتروئن و رنو منعقد شده است این شرکت‌ها قول صادرات ۳۰ درصدی محصولات تولیدی خود را از ایران داده‌اند.

البته درباره عملی شدن این تعهدها اما و اگر‌های زیادی وجود دارد. حتی در قرار داد قبلی رنو در ایران یعنی پروژه تندر ۹۰ هیچگاه صادرات قابل توجهی توسط این شرکت از ایران رخ نداد در حالی که در قرار داد این شرکت تعهد صادراتی داده بود.

مقامات رنو البته بهانه می‌آورند که به دلیل تحریم‌ها و مشکلاتی که در دولت محمود احمدی‌نژاد برای آن‌ها ایجاد شده بود ظرفیت‌های تولیدی به حدی که تعیین کرده بودند نرسیده بود برای همین حتی توان پاسخگویی به نیاز بازار ایران را هم نداشتند و نتوانسته اند به صادرات خودرو از ایران فکر کنند.