معرفی کامل پروژه مسکن مهر
مسکن مهر طرحی بود در دولت محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت ایران، برای خانه‌دار کردن قشرهای کم درآمد که طبق آن دولت با واگذاری زمین رایگان سعی داشت خانه سازی را تشویق کند. این طرح پس از افزایش شدید بهای مسکن در ایران شروع شد. دولت برای تأمین مالی این طرح از بانک مرکزی قرض کرد، که منجر به رشد نقدینگی و افزایش تورم شد به طوری که نیمی از کل پول‌های چاپ شده در تاریخ ایران صرف ساختن مسکن مهر شد. خانه‌های ساخته شده در این طرح عموماً در حاشیهٔ شهرها بودند و فکری برای امکانات گوناگون نظیر آب و برق و گاز و تلفن آنها نشده بود.
محمد سعیدی کیا، وزیر مسکن و شهرسازی سیاست اصلی دولت نهم برای پاسخگویی به مخاطبان اصلی را طرح مسکن مهر اعلام کرد. به موجب این طرح سالانه تعداد یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی، زمین در سطح کشور واگذار می‌شود. بر اساس اظهارات علی نیکزاد که در ابتدای خرداد ۱۳۹۲ بیان کرده بود، از ابتدای دولت نهم بالغ بر ۴٬۴۰۰٬۰۰۰ واحد مسکن مهر در شهرها و روستاها شروع به ساخت شده‌اند که نیمی از این تعداد در روستاها بوده‌اند که تعداد ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ از این تعداد تا خرداد ۱۳۹۲ تحویل شده و مابقی مسکن‌های روستایی می‌بایست تا پایان دولت دهم تحویل داده شوند. در حوزه مسکن مهر شهری حدود ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ واحد تا زمان درج گزارش تکمیل شده و مابقی همچنان در دست ساخت هستند که تکمیل و تحویل آنها به دولت یازدهم کشیده می‌شود.
گرچه این طرح با مشکلات عمده‌ای همچون توقف پرداخت وام توسط بانک‌های دولتی برای بیش از ۱۸ ماه مواجه شد.
برخی کارشناسان معتقد بودند که ساخت و ساز مسکن مشکل‌تر از آن است که از تعداد شرکت تعاونی و مردم عادی براید. دولت در سال ۸۹ طرح مسکن زوجهای جوان را ارائه کرد.
طرح مسکن مهر در ابتدا در قالب بند د تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۳۸۶ آغاز شد و سپس بر مبنای قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، به صورت پیوسته در دستور کار قرار گرفت. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که این طرح که در حقیقت شامل اجاره بلند مدت زمین جهت احداث مسکن است، در طرح جامع مسکن نیز پیشنهاد شده بود. اما حجم پیشنهاد شده در آن طرح بسیار کمتر بود که توسط احمدی‌نژاد و به صورت غیر کارشناسانه از ۲۰ هزار واحد در سال به ۵/۱ میلیون واحد در سال افزایش یافت.
اما نکاتی که در این میان در نظر گرفته نشده‌است آن است که ارزش زمین در شهرهای مختلف دارای اختلافاتی فاحش است. به عبارت دیگر ارزش زمین در کلان‌شهرها رقم بسیار بالایی است و به همین دلیل مسکن مهر در کلان‌شهرها (در حقیقت شهرهای جدید مجاور کلان‌شهرها) جوابگو خواهد بود و البته این امر خود موجب افزایش تمایل به مهاجرت به این شهرها خواهد شد.
این پروژه البته مشکلات جدی دیگری نیز در عرصه اقتصاد ملی، مدیریت شهری، برنامه‌ریزی توسعه شهری و … ایجاد نموده‌است که در مقالات متعددی مورد بحث واقع شده‌است. اما متأسفانه دولت و به ویژه وزیر مسکن و شهرسازی دولت دهم، بارها در جلسات غیررسمی اعلام نموده‌است که معتقد است «با اجرای پروژه مسکن مهر می‌توان اشتباه بودن تئوری‌های اقتصادی را اثبات نمود.»
بعد از آنکه در نیمه دوم سال ۹۵ توقف ساخت مسکن مهر جدید در مجلس تصویب شد، چندی بعد ۱۰ میلیون تومان سقف تسهیلات آن افزایش پیدا کرد و پس از آن سایت مسکن مهر از دسترس خارج شد و متقاضیان قادر به استفاده از این سایت نیستند.
احمد اصغری مهرآبادی مجری ویژه پروژه مسکن مهر با اعلام آخرین وضعیت پیشرفت فیزیکی واحدهای مسکن مهر در اردیبهشت ۱۳۹۶، از معطلی ۴۰۲ هزار واحد مسکن مهر آماده به دلیل عدم برخورداری از خدمات زیربنایی (آب، برق و…)، کم‌کاری برخی تعاونی‌های مسکن، مسیر دشوار و کند تأمین خدمات روبنایی (مدرسه، مسجد و…)، وجود واحدهای فاقد متقاضی و همچنین باز بودن پرونده ۳۶ هزار واحد مسکن مهر در دادگاه‌ها به‌عنوان مهم‌ترین مشکلات این پروژه یاد کرد و افزود: برخی از این مشکلات از همان ابتدای شروع پروژه مسکن مهر مشخص بود.
به گفته وی هم‌اکنون از مجموع کل ۲ میلیون و۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر، تعداد واحدهای بدون مشکل و دارای متقاضی، به ۲ میلیون و ۶۲ هزار واحد رسیده‌است که پیشرفت فیزیکی طرح مسکن مهر در این واحدها معادل ۳/ ۹۶ درصد است. این در حالی است که پیشرفت فیزیکی مسکن مهر با احتساب واحدهای تحویل شده به متقاضیان مسکن مهر از مجموع ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر هم اکنون ۶۷ درصد است. مهرآبادی افزود: دولت در اواخر سال گذشته موفق شد ۸۰۰ میلیارد تومان اسناد خزانه برای تکمیل آب و برق واحدهای مسکن‌مهر در اختیار وزارت نیرو قرار دهد و ۲۰۰ میلیارد تومان نیز برای آماده‌سازی این واحدها به وزارت راه و شهرسازی پرداخت شد.
مهرآبادی با بیان اینکه قیمت تمام شده مسکن مهر در هر نقطه از کشور و در هر پروژه مختلف متفاوت است، خاطرنشان کرد: میانگین هر متر مربع واحد مسکن مهر بین۴۲۰ تا ۴۵۰ هزار تومان است؛ البته این قیمت در برخی از پروژه‌ها به مترمربعی۷۰۰ هزار تومان می‌رسد و در برخی دیگر از پروژه‌ها تا ۲۹۰ هزار تومان در هر مترمربع به‌عنوان قیمت تمام شده ساخت و ساز کاهش می‌یابد.
ایمنی
حسن قربانخانی، رئیس سازمان نظام مهندسی ایران، در اظهارنظری اعلام کرد که «سازمان نظام مهندسی هیچ نظارتی در ساخت واحدهای مسکن مهر نداشته و هیچ مهندس ناظری هم از سوی این سازمان برای واحدهای مسکن مهر معرفی نشده‌اند».
