معرفی کامل خیابان ولیعصر تهران + تاریخچه
خیابان ولیعصر (نام پیشین: خیابان پهلوی)، بلندترین خیابانِ مُشجر تهران و همچنین بلندترین خیابان خاورمیانه با درازای ۱۷٫۹ کیلومتر است که از میدان راهآهن در میانهٔ جنوبی تهران آغاز شده و به میدان تجریش در منطقهٔ شمیرانات در شمال تهران میرسد. این خیابان به دستور رضاشاه ساخته شد. نام اولیه آن «جاده مخصوص پهلوی» بود و تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷، «خیابان پهلوی» نامیده میشد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، در آغاز و به مدت دو سال و نیم به نام «خیابان مصدق» نامگذاری شد و سپس به نام کنونی آن، ولیعصر، تغییر نام یافت.در سال ۱۳۱۸ سرتاسر خیابان از دو سوی آن با ۶۰هزار درخت چنار پوشیده شدهبود، اما اکنون تنها بیش از ۸هزار چنار در سرتاسر خیابان باقیمانده است.
بسیاری از مراکز خرید بزرگ، پارکهای عمومی، رستورانها، موزهها، مراکز فرهنگی و دفاتر ملی و بینالمللی در این خیابان قرار دارند. این خیابان همچنین از کانونهای سنتی خرید تهران است و بوستانهای بزرگ ملت و ساعی در کنارهٔ این خیابان جای دارند. بخش بزرگی از خط سه متروی تهران از زیر خیابان ولیعصر میگذرد. خیابان ولیعصر در ۷ دی ۱۳۹۰ ثبت ملی شد.
اطلاعات کلی خیابان :
درازا: ۱۷٫۹ کیلومتر (۱۱٫۱ مایل)*
کشیدگی جغرافیایی: شمالی-جنوبی
زمان احداث: سال ۱۳۰۰ خورشیدی
پایان شمالی: میدان تجریش
پایان جنوبی: میدان راهآهن
تاریخچه خیابان ولیعصر تهران :
احداث جاده مخصوص پهلوی یا همان خیابان پهلوی سابق (ولیعصر فعلی) از سال ۱۳۰۰ شمسی آغاز شد. در آن زمان رضاشاه که وزیر جنگ بود تصمیم به احداث این جاده گرفت. همچنین درختکاری اطراف این خیابان و کشیدن نهر برای آبیاری درختان آن نیز از سال ۱۳۰۰ آغاز شد. در سال ۱۳۰۷ خیابان پهلویِ بالا بهدست «بلدیه تهران» سنگفرش شد و سپس با راهیابی آسفالت به پهنهٔ خیابان سازی شهرها، در سال ۱۳۰۹ مجلس شورای ملی قانونی را برای ساخت و گسترش خیابانهای تهران تصویب کرد و پس از آن گامهای ساخت «جادهٔ مخصوص پهلوی» آغاز و برای نخستین بار این خیابان قیرریزی شد. در سال ۱۳۱۰ خورشیدی پیش از آمدن ملک فیصل، پادشاه عربستان به تهران، خیابان الماسیه (باب همایون) و میدان توپخانه و آغاز خیابان لالهزار برای نخستین بار آسفالت شد و یک سال پس از آن در سال ۱۳۱۱ خورشیدی، خیابان پهلوی نیز آسفالت شد. از آنجائیکه چنار با آب و هوای تهران بسیار سازگار است، در ابتدا دو طرف خیابان ولیعصر را چنار کاشتند. همان زمان برای آبیاری آنها در سه راه زعفرانیه دو حلقه چاه حفر کردند. عبدالله مستوفی انگیزهٔ ساخت این خیابان را تصمیم رضا خان برای پیوند دادن کاخ سعدآباد به کاخ مرمر میداند. بر اساس کتاب «شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دور قاجاریه» نوشته عبداله مستوفی، در زمان رضاشاه در خیابان پهلوی به فاصلهٔ هر دو متر، یک چنار و بین هر دو چنار یک بوته گل سرخ کاشتند؛ بنابراین در دو سوی مسیر ۱۸ کیلومتری خیابان مجموعاً ۱۸ هزار چنار کاشته شد. البته برخی این تعداد را تا ۲۴ هزار اصله نیز برآورد کردهاند. در زمستان ۱۳۱۹ برای نگهداری از درختان پای چنارها را به عمق یک متر و نیم گودبرداری کردند و به جایش کود ریختند. همچنین یک استخر بزرگ هم بین محمودیه و تجریش پیکنی کرده بودند که ذخیره آب برای چنارها فراهم باشد، اما قضایای شهریور ۱۳۲۰ این اقدام را ناتمام گذاشت.
جاده مخصوص یا جاده پهلوی تا سال ۱۳۲۰ اختصاصی بود و مردم از جاده قدیم شمیران به تجریش میرفتند. خاصان، درباریان، وزیران، سفرا و نظامیان که دستور شرفیابی به آنان ابلاغ میشد از جاده مخصوص تردد میکردند. پس از شهریور ۱۳۲۰، این سد شکست و این جاده عمومی شد. خودروهای متفقین و سپس مردم از این جاده عبور کردند اما سالها گذشت تا جاده پهلوی به صورت خیابان پهلوی درآمد.
چون در آن دوره منطقهٔ شمیرانات بیشتر چهرهای ییلاقی داشت این گذرگاه نیز به گونهٔ جادهای بود که از میان تپهها میگذشت و چندان همسانی با خیابانهایی چون سپه (امام خمینی) و شاهرضا (انقلاب) که در پیرامون آنها ساختمانهای نوین ساخته شده بود، نداشت. این جاده با ردیفهای چنار منظم در دو سوی آن شناخته میشد. وجود چنارهای خیابان ولیعصر چنان زیبایی دلپذیری به این خیابان داده، که آن را جزو زیباترین خیابانهای جهان درآورده است. پیترو دلاواله، جهانگرد ایتالیایی سدهٔ ۱۷، نوشتهاست: «اگر استانبول شهر سروهاست، تهران را باید شهر چنارها خواند.»
در سمت راست این خیابان کمی بالاتر از چهارراه انقلاب امروز، بوت کلاب یا باشگاه قایقرانی در فاصله سالهای ۱۳۳۰–۱۳۲۰ راهاندازی شد که تفرجگاه کودکان و مورد توجه آنان بود. در سمت چپ این خیابان جایی که امروز بلوار کشاورز قرار دارد، آب نمای کرج قرار داشت که سالها دانش آموزان و دانشجویان در سایه درختان پر شاخ و برگ آن کتابهای درسی خود را برای امتحانات خردادماه مرور میکردند.
این خیابان در طول سالهای ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۵ شکل امروز را یافت و از حالت بیابانی خارج شد و به طولانیترین خیابان پایتخت بدل گردید. چهارراه ونک که زمانی دزدگاه بود به صورت میدان ونک امروز درآمد. در سمت چپ خیابان تأسیسات تلویزیون دولتی ایران سر به آسمان کشید، چندین هزار فروشگاه و دهها رستوران و کافه رستوران پدید آمد. مردم در کوچهها و خیابانهای اطراف برای خود ویلا و خانه ساختند. بزرگترین کافههای تهران که اساس فرنگی داشتند چون چاتالوگاه، کازبا، ریوریسرا، باربکیو در سمت راست خیابان تأسیس شدند. سینماهای مدرن تهران مانند اسپایسر و آتلانتیک و… در ضلع غربی بین میدان ولیعصر آن زمان و میدان ونک دایر شدند.
پس از انقلاب اسلامی، در آغاز، خیابان پهلوی، خیابان مصدق نامگذاری شد؛ ولی پس از چندی نام آن به خیابان ولیعصر تغییر یافت.
مشکلات فعلی
از بین رفتن تدریجی درختان چنار قدیمی که هویتبخش خیابان هستند، معماری ناهمگون در اطراف خیابان، نامتناسب بودن حرکت اتوبوسهای تندرو با بافت تاریخی خیابان و افزایش تعداد جانوران موذی در مسیر آبراههای حاشیه خیابان از مشکلات فعلی این خیابان است.
از بین رفتن و قطع درختان چنار خیابان ولیعصر از مهمترین خطراتی است که زیبایی و هویت این خیابان را تهدید میکند. بر اساس اعلام کارشناسان محیط زیست هر روز لایهای از آلودگی و چرک روی برگ چنارهای این خیابان را میگیرد و عمر آنها را به یک سوم کاهش میدهد. عدم نگهداری مناسب، نفوذناپذیر شدن کف جوی آب خیابان به علت استفاده از بتن در کف آن، نفوذ آهک و سیمان ناشی از مصالح ساختمانی و هم چنین خشک کردن تعمدی درختان خیابان ولیعصر توسط برخی صاحبان مراکز بازرگانی از جمله عواملی است که سبب آسیب دیدن درختان چنار خیابان ولیعصر شده است. در حال حاضر از مجموع ۶۰ هزار درختی که در سالهای گذشته درخیابان ولیعصر از میدان راهآهن تا میدان تجریش تنفس میکردند، تنها ۲۰ درصد مجموع درختهای چنار این خیابان یعنی ۱۱ هزار و ۸۰۰ درخت باقیماندهاند و بقیه از بین رفتهاند. نابودی درختان چنار خیابان ولیعصر در حالی است که عمر چنار در شرایط خوب حدود ۴۰۰ سال است.
در تیرماه سال ۱۳۹۲ و در پی اعتراض به قطع چند درخت چنار دیگر خیابان ولیعصر، شهرداری در اطلاعیهای اعلام کرد که چنارهای قطع شده، پوسیده بودند و ممکن بود بر سر رهگذران بیفتند. از آن جایی که این خیابان با چنارهایش به ثبت ملی رسیده است برای قطع چنارها باید از سازمان میراث فرهنگی استعلام شود ولی مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران با اظهار بیاطلاعی از قطع درختان گفت: «در جریان موضوع نیستم و برای این کار استعلامی نیز از سازمان میراث فرهنگی گرفته نشده است.» در زمستان ۱۳۹۳، بخش عمدهای از درختان چنار باغ ۲۶۰۰ متر مربعی پسیان که در مجاورت خیابان ولیعصر واقع شده است علیرغم اعتراضات گسترده قطع شد و محل برای ساخت هتلی ۱۷ طبقه گودبرداری شد.
اماکن مهم
ترافیک خیابان ولیعصر در چهارراه پارک وی
برخی از مکانهای مهم در این خیابان از شمال به جنوب عبارتند از:
صدا و سیما
پارک ملت
بیمارستان خاتمالانبیا
بیمارستان ولیعصر
دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
برج اسکان
بیمارستان دی
بیمارستان مهرگان
پارک ساعی
سینما آفریقا
سینما استقلال
سینما قدس
دانشگاه صنعتی امیرکبیر
دانشگاه هنر
پارک دانشجو
تئاتر شهر
کاخ مرمر
مهدیه تهران
دانشکده پرستاری علوم پزشکی شهید بهشتی
ورودیها و برخوردگاهها
این خیابان در مسیر خود از مناطق شهرداری ۱، ۳، ۶ و ۱۱ عبور میکند. بجز میدانهای تجریش و راهآهن در شمال و جنوب، این خیابان در مسیر خود از میدانهای ونک، ولیعصر و منیریه میگذرد. همچنین بسیاری از بزرگراهها و خیابانهای اصلی کلانشهر تهران با خیابان ولیعصر مرتبط میشوند. در واقع این خیابان یک شاهراه ارتباطی در کلانشهر تهران به حساب میآید.
Valiasr Street (Persian: خیابان ولیعصر) is a tree-lined street in Tehran, Iran, dividing the metropolis into western and eastern parts built in 1922 to 1927, considering the end of asphalt plan it ended in 1933. It is considered one of Tehran"s main thoroughfares and commercial centres. It is also the longest street in the Middle East, and was reported as one of the longest in the world by former BBC (now Al Jazeera) journalist Rageh Omaar during the television documentary Welcome to Tehran.
The street was built by Reza Shah Pahlavi"s order and called the Pahlavi Street. After the 1979 Islamic Revolution the street"s name was changed initially to Mossadeq Street (in reference to former nationalist prime minister Mohammad Mossadeq) and later to Valiasr (a reference to the 12th Shi"ite Imam). Valiasr Street is the hub of different activities in Tehran and innumerable shops and restaurants as well a large number of parks (like Mellat Park), highways, cultural centers are situated along this long avenue.
Shopping
Valiasr Avenue is the main Shopping street in Tehran and whole Iran. Many foreign chain stores have branches on this street like Benetton Group (3 stores), Reebok, Adidas, etc. Many important shopping centers of Tehran are located on the Valiasr street like the Tandis Center (located at northeast point of the street at Tajrish Sq.), the Safavieh Mall, the Eskan Shopping center and many more. Many luxury jewellery and accessories stores like Rolex, Tag Heuer, etc. are located on this street. Furthermore, hundreds of other local stores are located at Valiasr.
Many Restaurants and hotels are located and distributed on this street.
Tehran City Theatre
Mellat Park and Saéi Park (Two of Tehran´s most visited Parks)
Many Cinemas
Location
Valiasr runs from the Tehran"s railway station (1117 meters elevation above sea level) in the south of the city to the Tajrish square (1612 meters elevation above sea level) in the north.
Valiasr runs for 12 miles (19.3 kilometers), north to south, and is filled with traffic at all hours, even until the early hours of the morning. The shops stay open late and the kiosks sell fresh fruit juice, coffee and newspapers.