معرفی کامل کشور عربستان سعودی (Saudi Arabia)
عربستان با نام رسمی عربستان سعودی (به عربی: المملکة العربیة السعودیة) بزرگترین کشور در باختر آسیا است. این کشور که بخش عمده شبهجزیره عربستان را دربر گرفتهاست از شمال با عراق، اردن و کویت از سوی خاور با امارات متحده عربی، قطر و خلیج فارس از جنوب خاوری با عمان از سوی جنوب با یمن و از سوی باختر با دریای سرخ هممرز است. جایگاههای مهم دینی مسلمانان همچون کعبه، قبرستان بقیع، مسجد النبی و آرامگاه پیامبر اسلام در این کشور جای دارد.عربستان سعودی با ۲٫۱۴۹ میلیون کیلومتر مربع مساحت، بزرگترین کشور غرب آسیا و دومین کشور وسیع عربنشین پس از الجزایر است. این کشور بیش از ۳۳ میلیون نفر جمعیت دارد که فقط ۱۶ میلیون آنها شهروند این کشور و بقیه از اتباع خارجی هستند.
پادشاهی عربستان سعودی در سال ۱۹۳۲ توسط ملک عبدالعزیز پایهگذاری شد. هرچند که جنگها و کشمکشهایی که به تشکیل عربستان منجر شد در سال ۱۹۰۲ با تصرف ریاض، خانه ابا و اجدادی آل سعود، توسط ملک عبدالعزیز آغاز شد. عربستان سعودی یک پادشاهی مطلقه است. دین اسلام در این کشور متولد شدهاست.
عربستان سعودی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت خام دنیا است. این کشور در حدود یک پنجم کل ذخایر نفتی اثبات شده جهان را در خود جای دادهاست که این ذخایر به شکل عمدهای در استان شرقیه متمرکز شدهاند. نفت ۹۵٪ از صادرات و ۷۰٪ درآمد دولت را تشکیل میدهد. هر چند اخیراً صادرات غیرنفتی افزایش یافتهاند. ثروت نفت باعث تبدیل این کشور سلطنتی بیابانی به یکی از ثروتمندترین کشورهای دنیا شدهاست. درآمدهای گسترده نفتی سبب مدرنیزه شدن سریع کشور و ایجاد دولت رفاه شدهاست. عربستان همچنین دارای ششمین ذخایر گاز طبیعی بزرگ جهان است.
پایتخت (و بزرگترین شهر) : ریاض
اقلیتها
مردم عرب ۹۰٪
عربهای آفریقاییتبار ۱۰٪
دولت : حکومت متمرکز اسلامی پادشاهی مطلقه
- پادشاه عربستان سعودی سلمان بن عبدالعزیز آل سعود
- ولیعهد عربستان سعودی محمد بن سلمان آل سعود
- جانشین تاج و تخت عربستان سعودی هم اکنون خالی است
قوه مقننه ندارد (تصویب شده توسط شورای وزیران)
تاریخ عربستان
• تاسیس پادشاهی عربستان سعودی ۲۳ سپتامبر ۱۹۳۲
• پذیرش منشور ملل متحد توسط کنفرانس سانفرانسیسکو در سازمان ملل متحد ۲۴ اکتبر ۱۹۴۵
• قانون اساسی عربستان سعودی ۳۱ ژانویه ۱۹۹۲
مساحت
- مجموع ۲٬۱۴۹٬۶۹۰ کیلومترمربع (۱۲ام)
۸۳۰٬۰۰۰ مایل مربع
- درصد آبها ۰٫۷
جمعیت
- تخمین۲۰۱۷ ۳۳٬۰۰۰٬۰۰۰ (۴۰ام)
- تراکم ۱۵/کیلومترمربع (۲۱۶ام) ۳۸٫۸/مایلمربع
تولید ناخالص داخلی (PPP) ۲۰۱۷ تخمین
- مجموع ۱٫۸۰۳ تریلیون دلار آمریکا (۱۴ام)
- تولید سرانه ۵۵٬۲۲۹ دلار آمریکا (۱۲ام)
تولید ناخالص داخلی : GDP (اسمی) ۲۰۱۷ تخمین
- مجموع ۶۸۹٫۰۰۴ دلار آمریکا تریلیون (۲۰ام)
- سرانه تولید ناخالص ۲۱٬۱۰۰ دلار آمریکا (۳۶ام)
شاخص توسعه : انسانی (۲۰۱۴) ۰٫۸۳۷ (۳۹ام)
واحد پول : ریال سعودی (SR) (SAR)
منطقه زمانی : زمان استاندارد عربی (ساعت جهانی۳+)
قالبهای تاریخ : روز/ماه/سال (سال هجری)
جهت رانندگی : راست
دامنه اینترنت : .sa السعودیة.
پیششماره تلفن : ۹۶۶+
اقلیتها
مردم عرب ۹۰٪
عربهای آفریقاییتبار ۱۰٪
دولت : حکومت متمرکز اسلامی پادشاهی مطلقه
- پادشاه عربستان سعودی سلمان بن عبدالعزیز آل سعود
- ولیعهد عربستان سعودی محمد بن سلمان آل سعود
- جانشین تاج و تخت عربستان سعودی هم اکنون خالی است
قوه مقننه ندارد (تصویب شده توسط شورای وزیران)
تاریخ عربستان
• تاسیس پادشاهی عربستان سعودی ۲۳ سپتامبر ۱۹۳۲
• پذیرش منشور ملل متحد توسط کنفرانس سانفرانسیسکو در سازمان ملل متحد ۲۴ اکتبر ۱۹۴۵
• قانون اساسی عربستان سعودی ۳۱ ژانویه ۱۹۹۲
مساحت
- مجموع ۲٬۱۴۹٬۶۹۰ کیلومترمربع (۱۲ام)
۸۳۰٬۰۰۰ مایل مربع
- درصد آبها ۰٫۷
جمعیت
- تخمین۲۰۱۷ ۳۳٬۰۰۰٬۰۰۰ (۴۰ام)
- تراکم ۱۵/کیلومترمربع (۲۱۶ام) ۳۸٫۸/مایلمربع
تولید ناخالص داخلی (PPP) ۲۰۱۷ تخمین
- مجموع ۱٫۸۰۳ تریلیون دلار آمریکا (۱۴ام)
- تولید سرانه ۵۵٬۲۲۹ دلار آمریکا (۱۲ام)
تولید ناخالص داخلی : GDP (اسمی) ۲۰۱۷ تخمین
- مجموع ۶۸۹٫۰۰۴ دلار آمریکا تریلیون (۲۰ام)
- سرانه تولید ناخالص ۲۱٬۱۰۰ دلار آمریکا (۳۶ام)
شاخص توسعه : انسانی (۲۰۱۴) ۰٫۸۳۷ (۳۹ام)
واحد پول : ریال سعودی (SR) (SAR)
منطقه زمانی : زمان استاندارد عربی (ساعت جهانی۳+)
قالبهای تاریخ : روز/ماه/سال (سال هجری)
جهت رانندگی : راست
دامنه اینترنت : .sa السعودیة.
پیششماره تلفن : ۹۶۶+
Saudi Arabia is a desert country encompassing most of the Arabian Peninsula, with Red Sea and Persian (Arabian) Gulf coastlines. Known as the birthplace of Islam, it’s home to the religion’s 2 most sacred mosques: Masjid al-Haram, in Mecca, destination of the annual Hajj pilgrimage, and Medina’s Masjid an-Nabawi, burial site of the prophet Muhammad. Riyadh, the capital, is a skyscraper-filled metropolis.
Capital: Riyadh
Dialing code: +966
Population: 32.28 million (2016) World Bank
King: Salman of Saudi Arabia
Currency: Saudi riyal
Did you know: Saudi Arabia is the fourth-largest foreign-exchange reserve holder in the world (485,200 millions US$).
Capital: Riyadh
Dialing code: +966
Population: 32.28 million (2016) World Bank
King: Salman of Saudi Arabia
Currency: Saudi riyal
Did you know: Saudi Arabia is the fourth-largest foreign-exchange reserve holder in the world (485,200 millions US$).
Saudi Arabia , officially the Kingdom of Saudi Arabia (KSA), is a sovereign Arab state in Western Asia constituting the bulk of the Arabian Peninsula. With a land area of approximately 2,150,000 km2 (830,000 sq mi), Saudi Arabia is geographically the fifth-largest state in Asia and second-largest state in the Arab world after Algeria. Saudi Arabia is bordered by Jordan and Iraq to the north, Kuwait to the northeast, Qatar, Bahrain and the United Arab Emirates to the east, Oman to the southeast and Yemen to the south. It is separated from Israel and Egypt by the Gulf of Aqaba. It is the only nation with both a Red Sea coast and a Persian Gulf coast and most of its terrain consists of arid desert and mountains.
The area of modern-day Saudi Arabia formerly consisted of four distinct regions: Hejaz, Najd and parts of Eastern Arabia (Al-Ahsa) and Southern Arabia ("Asir). The Kingdom of Saudi Arabia was founded in 1932 by Ibn Saud. He united the four regions into a single state through a series of conquests beginning in 1902 with the capture of Riyadh, the ancestral home of his family, the House of Saud. Saudi Arabia has since been an absolute monarchy, effectively a hereditary dictatorship governed along Islamic lines. The ultraconservative Wahhabi religious movement within Sunni Islam has been called "the predominant feature of Saudi culture", with its global spread largely financed by the oil and gas trade. Saudi Arabia is sometimes called "the Land of the Two Holy Mosques" in reference to Al-Masjid al-Haram (in Mecca) and Al-Masjid an-Nabawi (in Medina), the two holiest places in Islam. The state has a total population of 28.7 million, of which 20 million are Saudi nationals and 8 million are foreigners. The state"s official language is Arabic.
Petroleum was discovered on 3 March 1938 and followed up by several other finds in the Eastern Province. Saudi Arabia has since become the world"s largest oil producer and exporter, controlling the world"s second largest oil reserves and the sixth largest gas reserves. The kingdom is categorized as a World Bank high-income economy with a high Human Development Index and is the only Arab country to be part of the G-20 major economies. However, the economy of Saudi Arabia is the least diversified in the Gulf Cooperation Council, lacking any significant service or production sector (apart from the extraction of resources). The state has attracted criticism for its treatment of women and use of capital punishment. Saudi Arabia is a monarchical autocracy, has the fourth highest military expenditure in the world and SIPRI found that Saudi Arabia was the world"s second largest arms importer in 2010–2014. Saudi Arabia is considered a regional and middle power. In addition to the GCC, it is an active member of the Organisation of Islamic Cooperation and OPEC.
تاریخچه
در هزاره یکم پیش از میلاد – فرمانروایی منائیان در بخش عسیر و در جنوب حجاز در درازای کرانه دریای سرخ برقرار شده بود. در سده یکم پیش از میلاد، منائیان از مرکز تجارت خود در ددان (الاولی) دست کشیدند. منائیان یک مرکز تجاری در بخش شمال مدائن ایجاد نمودند. در بخش خاوری، کشور دیلمون جای داشت که به ظاهر یک مرکز سیاسی – فرهنگی واقع در کرانه خلیج فارس بود. برخی این محل را همان جزیره بحرین دانستهاند. اگرچه بخشهایی از سرزمین اصلی نیز بخشی آن بودهاست و با زمینهای درونی که اکنون پادشاهی سعودی نامیده میشود، روابط بازرگانی داشتهاست.
اسکندر مقدونی پیش از مرگ ناگهانی خود در سال ۳۲۳ (پیش از میلاد)، قصد داشت شبه جزیره عرب را تصرف نماید و بعد از مدتی فرمانروایان دودمان بطلمیوسی مصر تا حدودی بر ینبع چیره شدند. ولی نبطیان از چیرگی آنها جلوگیری کردند. سپس این سرزمین در معرض جنگهای چیرهجویانه حبشیها و ایرانیان قرار گرفت. در سده پنجم پس از میلاد، مکه از نظر اهمیت جایگزین شهر پترا در دوره نبطیان شده بود.
عربها، پیش از اسلام زندگی بدوی و نخستین داشتند و قبیلههای عرب که برای امرار معاش به چوپانی وابسته بودند، در جستجوی آب و چراگاه از جایی به جایی کوچ میکردند. کمبود آب و چراگاه باعث بروز رقابت و در پایان جنگ و درگیری بین قبیلهها میشد. بر اساس گفته قرآن، این سرزمین از زمان ساخته شدن کعبه به دست ابراهیم مورد توجه خداپرستان بودهاست. در دوران بتپرستی نیز بتهای بزرگی در آن نگهداری میشدهاست. با ظهور محمد شبه جزیره عرب مرکز پایهگذاری تمدن بزرگ اسلامی شد. در زمان زندگی محمد نخستین نظام سیاسی و اجتماعی پیشرفته برقرار شد. دین اسلام در زمان زندگانی او تقریباً در همه شبه جزیره عرب رواج یافت. پس از مرگ محمد، خلافت توسط ابوبکر، عمر بن خطاب، عثمان بن عفان و علی بن ابیطالب ادامه یافت. در این زمان، حکومتی همراه با قانونها و مقررات بوجود آمده بود که رونق آن در سراسر جهان شهرت یافت.
حکومت پادشاهی سعودی در سال ۱۷۵۰ (میلادی) به وسیله محمد بن سعود پایهریزی شد. پس از وی عبدالعزیز بن سعود با پشتیبانی شیخ محمد بن عبدالوهاب، شهر ریاض را به تصرف درآورد. در زمان عبدالعزیز، عسیر، تهامه، حجاز، عمان، احساء، قطیف، زیاره، بحرین، وادی الدواسر، الخرج، محمل، وشم، سُدَیر، استان قصیم، المجمعه، منیح، رنیّه و تربة تحت تصرف وهابیان درآمد. سعود بن عبدالعزیز کشورگشاییهای وهابیان را در شبه جزیره عربستان تا خلیج فارس ادامه داد. در زمان ابراهیم بن سعود، عربستان از مصر شکست خورد و طوسون پاشا، فرمانده سپاه مصر، مکه را فتح کرد. اما نتوانست در مدینه پیشروی کند و به قاهره بازگشت. پس از طوسون پاشا، برادرش ابراهیم محمد علی پاشا نجد را گرفت و خود را به درعیه (پایتخت آل سعود) رساند و آنرا به محاصره درآورد. این بار نیز مقاومت وهابیان را بار دیگر در هم شکست. دوران فرمانروایی عبدالله بن سعود آل سعود، اوج نفوذ فرهنگ اروپا در عربستان بود تا این که عبدالله بن سعود شکست خورد و به دستور ابراهیم پاشا محکوم به اعدام شد.
نخستین تلاش در زمینه برپایی دوباره فرمانروایی آل سعود توسط مشاری بن عبد الرحمن بن حسن بن مشاری آل سعود بود. پس از وی ترکی بن عبدالله آل سعود، ریاض را اشغال کرد. فیصل بن ترکی بن سعید ایجاد فرمانروایی دوم آل سعود را اعلام نمود. خالد بن سعود بن عبد العزیز آل سعود به فرمانروایی نجد منصوب شد اما عربها بر وی شوریده، او را از ریاض بیرون کردند. در دوران فرمانروایی عبدالله بن ثنیان بن ابراهیم آل سعود، مصر ارتش خود را از عربستان فراخواند. عبدالله بن فیصل بن ترکی بن عبدالله آل سعود با همدستی قبیله عجمان و سعود به بخش احساء حمله کرد. سعود بن فیصل بن ترکی آل سعود، قطیف را دوباره به سرزمینهای سعودی افزود. عبدالرحمن بن فیصل به درگیری با فرمانروایی آل رشید پرداخت و سرانجام از آنها شکست خورد و فرمانروایی دوم سعودی نیز از بین رفت.
فرمانروایی سوم سعودی را ملک عبدالعزیز بنیان نهاد و از ۱۹۰۲ تا ۱۹۵۳ حکومت کرد. پس از مرگ عبدالعزیز، پسران دیگرش با نامهای سعود بن عبدالعزیز (حکومت ۱۹۵۳–۱۹۶۴) فیصل بن عبدالعزیز (حکومت ۱۹۶۴–۱۹۷۵) و خالد بن عبدالعزیز (۱۹۷۵–۱۹۸۲) و فهد بن عبدالعزیز (حکومت ۱۹۸۲–۲۰۰۵) در پی یکدیگر به پادشاهی رسیدند. فهد بن عبدالعزیز لقب خادم الحرمین الشریفین را برای خود برگزید. وی برای گسترش آیین وهابیت کوشش بسیار نمود و روابط و مناسبات سیاسی با جهان غرب ایجاد کرد. با مرگ فهد، برادرش عبدالله بن عبدالعزیز به پادشاهی عربستان رسید. عبدالله در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۵ میلادی درگذشت و برادر و ولیعهد وی سلمان بن عبدالعزیز آل سعود به پادشاهی رسید.
دوران باستان
در هزاره یکم پیش از میلاد – فرمانروایی منائیان در بخش عسیر و در جنوب حجاز در درازای کرانه دریای سرخ برقرار شده بود. در سده یکم پیش از میلاد، منائیان از مرکز تجارت خود در ددان (الاولی) دست کشیدند. منائیان یک مرکز تجاری در بخش شمال مدائن ایجاد نمودند. در بخش خاوری، کشور دیلمون جای داشت که به ظاهر یک مرکز سیاسی – فرهنگی واقع در کرانه خلیج فارس بود. برخی این محل را همان جزیره بحرین دانستهاند. اگرچه بخشهایی از سرزمین اصلی نیز بخشی آن بودهاست و با زمینهای درونی که اکنون پادشاهی سعودی نامیده میشود، روابط بازرگانی داشتهاست.
اسکندر مقدونی پیش از مرگ ناگهانی خود در سال ۳۲۳ (پیش از میلاد)، قصد داشت شبه جزیره عرب را تصرف نماید و بعد از مدتی فرمانروایان دودمان بطلمیوسی مصر تا حدودی بر ینبع چیره شدند. ولی نبطیان از چیرگی آنها جلوگیری کردند. سپس این سرزمین در معرض جنگهای چیرهجویانه حبشیها و ایرانیان قرار گرفت. در سده پنجم پس از میلاد، مکه از نظر اهمیت جایگزین شهر پترا در دوره نبطیان شده بود.
پیش از اسلام
عربها، پیش از اسلام زندگی بدوی و نخستین داشتند و قبیلههای عرب که برای امرار معاش به چوپانی وابسته بودند، در جستجوی آب و چراگاه از جایی به جایی کوچ میکردند. کمبود آب و چراگاه باعث بروز رقابت و در پایان جنگ و درگیری بین قبیلهها میشد. بر اساس گفته قرآن، این سرزمین از زمان ساخته شدن کعبه به دست ابراهیم مورد توجه خداپرستان بودهاست. در دوران بتپرستی نیز بتهای بزرگی در آن نگهداری میشدهاست. با ظهور محمد شبه جزیره عرب مرکز پایهگذاری تمدن بزرگ اسلامی شد. در زمان زندگی محمد نخستین نظام سیاسی و اجتماعی پیشرفته برقرار شد. دین اسلام در زمان زندگانی او تقریباً در همه شبه جزیره عرب رواج یافت. پس از مرگ محمد، خلافت توسط ابوبکر، عمر بن خطاب، عثمان بن عفان و علی بن ابیطالب ادامه یافت. در این زمان، حکومتی همراه با قانونها و مقررات بوجود آمده بود که رونق آن در سراسر جهان شهرت یافت.
پادشاهی سعودی
حکومت پادشاهی سعودی در سال ۱۷۵۰ (میلادی) به وسیله محمد بن سعود پایهریزی شد. پس از وی عبدالعزیز بن سعود با پشتیبانی شیخ محمد بن عبدالوهاب، شهر ریاض را به تصرف درآورد. در زمان عبدالعزیز، عسیر، تهامه، حجاز، عمان، احساء، قطیف، زیاره، بحرین، وادی الدواسر، الخرج، محمل، وشم، سُدَیر، استان قصیم، المجمعه، منیح، رنیّه و تربة تحت تصرف وهابیان درآمد. سعود بن عبدالعزیز کشورگشاییهای وهابیان را در شبه جزیره عربستان تا خلیج فارس ادامه داد. در زمان ابراهیم بن سعود، عربستان از مصر شکست خورد و طوسون پاشا، فرمانده سپاه مصر، مکه را فتح کرد. اما نتوانست در مدینه پیشروی کند و به قاهره بازگشت. پس از طوسون پاشا، برادرش ابراهیم محمد علی پاشا نجد را گرفت و خود را به درعیه (پایتخت آل سعود) رساند و آنرا به محاصره درآورد. این بار نیز مقاومت وهابیان را بار دیگر در هم شکست. دوران فرمانروایی عبدالله بن سعود آل سعود، اوج نفوذ فرهنگ اروپا در عربستان بود تا این که عبدالله بن سعود شکست خورد و به دستور ابراهیم پاشا محکوم به اعدام شد.
نخستین تلاش در زمینه برپایی دوباره فرمانروایی آل سعود توسط مشاری بن عبد الرحمن بن حسن بن مشاری آل سعود بود. پس از وی ترکی بن عبدالله آل سعود، ریاض را اشغال کرد. فیصل بن ترکی بن سعید ایجاد فرمانروایی دوم آل سعود را اعلام نمود. خالد بن سعود بن عبد العزیز آل سعود به فرمانروایی نجد منصوب شد اما عربها بر وی شوریده، او را از ریاض بیرون کردند. در دوران فرمانروایی عبدالله بن ثنیان بن ابراهیم آل سعود، مصر ارتش خود را از عربستان فراخواند. عبدالله بن فیصل بن ترکی بن عبدالله آل سعود با همدستی قبیله عجمان و سعود به بخش احساء حمله کرد. سعود بن فیصل بن ترکی آل سعود، قطیف را دوباره به سرزمینهای سعودی افزود. عبدالرحمن بن فیصل به درگیری با فرمانروایی آل رشید پرداخت و سرانجام از آنها شکست خورد و فرمانروایی دوم سعودی نیز از بین رفت.
فرمانروایی سوم سعودی را ملک عبدالعزیز بنیان نهاد و از ۱۹۰۲ تا ۱۹۵۳ حکومت کرد. پس از مرگ عبدالعزیز، پسران دیگرش با نامهای سعود بن عبدالعزیز (حکومت ۱۹۵۳–۱۹۶۴) فیصل بن عبدالعزیز (حکومت ۱۹۶۴–۱۹۷۵) و خالد بن عبدالعزیز (۱۹۷۵–۱۹۸۲) و فهد بن عبدالعزیز (حکومت ۱۹۸۲–۲۰۰۵) در پی یکدیگر به پادشاهی رسیدند. فهد بن عبدالعزیز لقب خادم الحرمین الشریفین را برای خود برگزید. وی برای گسترش آیین وهابیت کوشش بسیار نمود و روابط و مناسبات سیاسی با جهان غرب ایجاد کرد. با مرگ فهد، برادرش عبدالله بن عبدالعزیز به پادشاهی عربستان رسید. عبدالله در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۵ میلادی درگذشت و برادر و ولیعهد وی سلمان بن عبدالعزیز آل سعود به پادشاهی رسید.
جغرافیا
کشور عربستان سعودی در منطقه استراتژیک خاورمیانه و هممرز با خلیج فارس و دریای سرخ است. در جنوب این کشور، یمن جای دارد. همین دسترسی به آبهای آزاد این امکان را برای این کشور به وجود آورده تا از دو سوی آن برای حملونقلهای دریایی و واردات و صادرات استفاده شود. مرز دریایی این کشور را حدود ۲۶۴۰ کیلومتر برآورد کردهاند که بیشترین مرز آبی کشورهای منطقه است.
مساحت این کشور بخش بزرگی از شبه جزیره عربستان یعنی حدود ۸۵ درصد این شبه جزیره را تشکیل میدهد. عربستانسعودی با ۲ میلیون و ۲۴۰ هزار کیلومترمربع برابر با ۸۶۴ هزارو ۸۶۹ مایل مربع پهنا، بزرگترین کشور منطقه خاورمیانه است. این کشور ۳۰٪ بزرگتر از ایران، سه برابر فرانسه و چهار برابر عراق است. این کشور همچنین با عراق، اردن، کویت، عمان، قطر، امارات متحده عربی مرز یکسان دارد و از طریق پل به بحرین وصل است.
عربستان از نظر هندسی بیشتر به شکل یک مستطیل طولانی است به گونهای که طولانیترین قطر طولی این کشور که از خلیج عقبه شروع و تا بندر جده امتداد مییابد، ۲۲۶۰ کیلومتر است و قطر دیگر آن که عرضی است از بندر ظهران در کنار خلیجفارس در شرق شروع و تا بندر جده در کنار دریای سرخ ادامه دارد ۱۲۶۰ کیلومتر است. ربع الخالی که یکچهارم گستره شبه جزیره عرب را تشکیل میدهد، خالی از مردم است. بلندترین نقطه عربستان سعودی کوه سوداء با سه هزار و پانصد و پنجاه متر بلندی است.
جغرافیدانان، عربستان را بهطور کلی به چهار منطقه و سه ناحیه تقسیم میکنند. ارتفاعات غربی که از خلیج عقبه آغاز و به حجاز و عسیر در جنوب پایان مییابد. منطقه نجد که در مرکز شبهجزیره عربستان است، منطقه احساء که در سواحل جنوبی خلیجفارس قرار دارد و در نهایت منطقه کویری و بیابانی که منطقه قابل توجهی از مساحت این کشور را پوشاندهاست. اما سه ناحیه عربستان را «تهامه» و «نجد» و «حجاز» نامیدهاند که تهامه از سواحل دریای سرخ تا سرزمین نجران است. ناحیه نجد شامل منطقه وسیعی در مرکزیت عربستان است و کانون شکلگیری فرقه وهابیت و دولت سعودی است و سرانجام ناحیه حجاز که از شمال غربی آغاز و تا جنوب غربی کشور امتداد دارد و شهرهای مقدس مکه و مدینه و نیز بندر استراتژیک جده را دربر گرفتهاست.
آب و هوا
آب و هوای این سرزمین، اقلیم بیابانی است. تفاوت دمای شب و روز زیاد است. بیشتر زمینهای آن را ریگستان تشکیل میدهد. اما حدود ۷۵ درصد از این وسعت را بیابانهای خشک و بی آب و علف پوشاندهاند. سه صحرای بزرگ «صحرای نفوذ»، «بیابان دهنا» و «ربعالخالی» مهمترین کویرهای عربستان هستند.
دمای هوا در روزهای تابستان بطور متوسط ۴۵ درجه و در شب با اختلاف دمای زیاد نسبت به روز است. در بعضی مناطق کوهستانی حاشیه دریای سرخ و استان عصیر آب و هوا در ۸ ماه از سال نسبتاً مناسب است. اما سرما به ندرت به زیر صفر درجه سلسیوس میرسد. بلایای طبیعی چون طوفان شن بسیار روی میدهد.
منابع طبیعی
این کشور از نظر منابع طبیعی چون طلا و مس، نفت خام، گاز طبیعی و آهن غنی است. هر چند از نظر جنگل و مناطق جنگلی، دیمکاری و زراعت با فقر روبهروست. بیشتر گیاهان در واحهها میرویند. شتر در زندگی سنتی عربستان نقش مهمی بازی میکند.
عربستانسعودی با بیش از ۲۶ میلیارد بشکه نفت، بیش از ۱۴٪ ذخایر این ماده حیاتی را در خود جای دادهاست. این رقم معادل ۳۳ درصد کل ذخایر کشورهای دیگر عضو سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) است.
معادن عربستان اکثراً در کوههای حجاز و منطقه عسیر و ناحیه نجد قرار دارند. دو شهر صنعتی ینبع در ساحل دریای سرخ و الجبیل در ساحل خلیج فارس به این هدف احداث شدهاند که وضعیت منابع و معادن عربستان را ساماندهی کنند.
حیات وحش
جانوران اهلی از جمله شتر، گوسفند و بز بیش از دیگر جانوران دیده میشوند. روباه، خرگوش، موش صحرایی، جوجهتیغی، عقاب، کرکس و جغد در عربستان دیده میشوند. اما نسل شترمرغ و شیر آفریقایی در آن جا از بین رفتهاست. فلامینگو، پلیکان، حواصیل و پرندگان آبزی در بخشهای ساحلی عربستان هستند. مارهای کشنده بیابانی از جمله مار کبرا و افعی شاخدار در بعضی بخشها فراوانند.
منابع آب
در کشور عربستان هیچ رودخانهای وجود ندارد و مردم برای استفاده از ذخایر باید به حفر چاه آب اقدام کنند. مهمترین مراکز تولیدات محصولات کشاورزی در عربستان، طائف در ۱۲۰ کیلومتری شرق مکه، تبوک در شمال غرب کشور، قصیم در مرکز و در بین راه مدینه به ریاض، آبها در استان عسیر در جنوب و در نزدیکی مرز این کشور با یمن است و احساء در استان شرقیه هستند.
تقسیمات کشوری
کشور عربستان سعودی متشکل از ۱۳ استان است:
باحه ، تبوک ، جازان ، جوف ، حائل ، مرزهای شمالی ، ریاض ، استان شرقیه ، عسیر ، قصیم ، مدینه ، مکه ، نجران
اقتصاد
واحد پول این کشور ریال سعودی است. هر دلار آمریکا تقریباً برابر با ۳٫۷۷ ریال عربستان است؛ هر ریال سعودی حدوداً معادل ۱۰٫۸۰۰ ریال ایران است.
رشد جمعیت عربستان سعودی میان سالهای ۲۰۰۳–۱۹۶۱.
اقتصاد عربستان سعودی موفق و بر پایه نفت خام است. تفاوت اصلی اقتصاد عربستان سعودی با کشورهایی همچون ایران در «ذخایر امنی» است که در اختیار دارد و به راحتی میتواند آنها را به پول نقد تبدیل کند. دولت بر فعالیتهای عمده اقتصادی کنترل دقیق دارد. حدود ۳۵ درصد محصولات عمده داخلی به بخش خصوصی تعلق دارد. حدود ۹ میلیون کارگر مهاجر در عربستان سعودی مشغول به کارند.
کاهش شدید قیمت نفت در سال ۱۹۹۸ (میلادی) ضربه شدیدی بر اقتصاد عربستان سعودی وارد نمود که سبب شد محصولات عمده داخلی به میزان ۱۱ درصد کاهش یابد و کمبود بودجه به ۳/۱۲ میلیارد دلار برسد. در سال ۱۹۹۹ (میلادی) به دلیل قیمت پایین نفت، دولت برنامههایی را برای کاهش هزینه آگهی کرد و بخش بیشتری را از اقتصاد به بخش خصوصی سپرد. عربستان سعودی در تولید نفت خام، پالایش نفت، پتروشیمی، سیمان، فولاد، کود شیمیایی و پلاستیک صنعت موفقی داشتهاست.
نخستین امتیاز اکتشاف نفت عربستان در سال ۱۹۳۳ میلادی به شرکت استاندارد اویل کالیفرنیا واگذار شد. در سال ۱۹۴۸ شرکت نفتی سعودی آرامکو متشکل از شرکتهای تگزاکو، استاندارد اویل نیوجرسی و موبیل تشکیل شد. در سال ۱۹۷۵ نفت عربستان ملی شد ولی آرامکو همچنان در عربستان به عنوان یک مشاور قوی ماندگار شد و حتی در امور دیگر اقتصادی عربستان و برنامههای اجتماعی این دولت دخالت میکرد.
عربستان سعودی با تورم ۵/۱ درصدی کمترین میزان تورم در خاورمیانه را داراست.
بیشترین محصولات کشاورزی عربستان گندم، جو، گوجه فرنگی، هندوانه، خرما، لیموترش، تخم مرغ و شیر هستند. کمبود آب و رشد سریع جمعیت تلاشهای دولت را برای خودکفایی در زمینه کشاورزی محدود کردهاست.
عربستان سعودی از بزرگترین قطبهای گردشگری دینی است. به دلیل واقع شدن کعبه در این کشور، بسیاری از مسلمانان جهان، به عربستان سفر میکنند. عمدهترین بازارهای گردشگری عربستان، اندونزی، مصر، ایران و پاکستان است.
سطح فزاینده بیکاری شهروندان عربستان (حدود ۳۲ درصد) میتواند چالش جدی را برای سازگار شدن اقلیتها با جامعه به وجود آورد. به ویژه گسترش سیاسی بسیار فرتوت و کند این کشور، در حالی که در کشورهایی چون قطر و بحرین، روند رو به رشدی داشته، از سطح انتظارات مردم عربستان عقب است.
عربستان از اعضای گروه ۲۰ است.
سیاست
از سال ۱۹۳۲ (میلادی) که پادشاهی آل سعود بنیان نهاده شد، این کشور پادشاهی مطلقه داشتهاست. پادشاه باید برای بیشتر تصمیمهایی که میگیرد، تأیید علما و رهبران دینی کشور را داشته باشد. پادشاه مسئول پاسداری و نگاهبانی از مسجدالحرام در مکه و مسجد النبی در مدینه (نامور به خادم الحرمین الشریفین) است.
در این کشور حزب سیاسی، مجلس و انتخابات وجود ندارد. دین اسلام از قدرتمندترین نهادهای جامعهاست و نظام دادرسی وابسته به دولت و نیروی انتظامی (شرطه) آن کشور موظف به اجرای قانونهای امر به معروف و نهی از منکر هستند. خانواده پادشاهی آل سعود خواستار سلطه کامل سیاسی بر عربستان سعودی هستند. هماکنون نیز قدرت در پادشاهی سعودی در دست کبارالعلما و پادشاه متمرکز است.
عربستان سعودی به لحاظ نوع کنترل سیستم اجرایی، یک سرزمین مستقل بهشمار میآید. این کشور از ۱۳ استان درست شده که در رأس هرکدام از آنها، یکی از شاهزادگان سعودی فرمان میراند و از اختیارات کامل برخوردار است. در عربستان سعودی در رأس حکومت مرکزی، پادشاه قرار دارد که ریاست قوه مجریه، به عنوان اصلیترین قوه کشور، در دست اوست. میزان کنترل حکومت مرکزی بر همه سرزمین عربستان سعودی به دلیل حضور شاهزادگان سعودی در امیری استانها، یکسان است. در این کشور از فعالیت سیاسی مخالفان به شدت جلوگیری میشود. مطبوعات در این کشور بهطور کامل زیر نظر دولت است و آنان در حقیقت، بازگوکننده خط فکری و سیاست حاکم بر کشور هستند و خط مشی دولت را تبلیغ میکنند.
در پادشاهی سعودی بزرگان و آموزگاران پایه نخست دین اسلام، همواره نقش مهمی در کشور بازی کردهاند و قدرت سیاسی بیپایانی دارند. بزرگان عربستان سعودی دربرگیرنده دانشمندان دینی، قضات، وکلا، مدرسان، و پیشنمازان هستند. در عربستان سعودی، شورای علمای اعظم قدرت عزل و نصب پادشاه را دارند. این گروه به صورت هفتگی با شاه دیدار میکنند. در بسیاری از موارد حکومتی، شاه با علما مشورت میکند. بیشتر بزرگان عربستان سعودی به خاندان بزرگ الشیخ وابسته هستند که از نوادگان محمد بن عبدالوهاب بنیانگذار فرقه وهابیت هستند. این بزرگان، با خانواده شاهی پیوند نزدیکی دارند.
دولت عربستان عضو جنبش عدم تعهد است. اما عملاً در طول نیم قرن گذشته متحد جهان سرمایهداری و ایالات متحده آمریکا بودهاست. در جنگ ایران و عراق جانب صدام حسین را گرفت و ۲۵ میلیارد دلار کمک در اختیار صدام قرار داد. اما در جنگ خلیج فارس حمله صدام به کویت را محکوم و جزو ائتلاف آمریکا برای اخراج عراق از کویت شد. با این حال جانب احتیاط را گرفت و از سرنگونی صدام که فضا را برای به قدرت رسیدن شیعیان هموار میکرد حمایت نکرد.
دفاع از عربستان و شبه جزیره عربستان و دفاع از عرب و روابط حسن همسایگی از اصول سیاست خارجی عربستان است. در سال ۱۹۳۰ وزارت امور خارجه پایهگذاری شد. در آن سال ۹ نمایندگی بیگانه در عربستان وجود داشت. اکنون ۱۵۷ نمایندگی و سفارتخانه وجود دارد که ۹۸ سفارت در ریاض و ۵۹ کنسولگری در ریاض و جده و ظهران وجود دارند.
در سال ۱۹۲۹، اولین سفارت عربستان در خارج در قاهره بازگشایی شد و تا سال ۱۹۳۶ (۱۳۵۴ قمری) به ۵ سفارتخانه و تا سال ۱۹۵۱ به ۱۸ سفارت افزایش یافت تا اکنون که بیشتر از ۷۷ سفارت و ۱۳ کنسولگری و سه مکتب تجاری وجود دارد.
عربستان سعودی برای بازسازی لبنان در سال ۱۹۹۰ (میلادی)، ۱۰۰ میلیون دلار آمریکا کمک اقتصادی نمودهاست. همچنین از سال ۱۹۹۳ (میلادی)، ۲۰۸ میلیون دلار را برای کمک به مسلمانان فلسطین اختصاص دادهاست.
از تاریخ ۵ ژوئن ۲۰۱۷ عربستان در ائتلافی با کشورهای مصر، امارات متحده عربی، بحرین، مالدیو، لیبی و موریس کلیه روابط خود با قطر را قطع کرده، مرزهای هوایی، زمینی و دریایی را به روی این کشور بستند و اعمال تحریمهایی را علیه آن آغاز کردند.
دودمان آلسعود که قدرت را از سال ۱۹۳۲ میلادی، در دست دارد، نام کشور را منسوب به نام قبیله خود کردهاست.
دولت اول سعودی که همزمان با گسترش اندیشه محمدبن عبدالوهاب در شبه جزیره عربستان بود از سال ۱۱۳۹ تا ۱۲۲۹ هجری قمری و دولت دوم از سال ۱۲۳۵ تا ۱۳۰۹ هجری قمری به طول انجامید و دولت سوم نیز از سال ۱۳۱۹ شروع شده و تاکنون ادامه دارد. عبدالعزیزبن عبدالرحمن پدر شاهان و شاهزادگان کنونی عربستان در سال ۱۲۹۷ هجری قمری متولد شد. زمانه تولد و رشد عبدالعزیز مصادف با بروز جنگهای داخلی و کشت و کشتار در این کشور بود. وی پس از رسیدن به دوران جوانی به فکر ساماندهی و اتحاد کشور افتاد و توانست با جنگاوری در سال ۱۳۱۹ شهر ریاض را که در تصرف آل رشید بود بازستاند. در سال ۱۳۳۰ نیز اسکان اعراب صحراگرد و تأسیس گروههای رزمی عشیرهای را آغاز کرد وی سرانجام پس از تسخیر همه مناطق عربستان در سال ۱۳۵۱ هجری نام کشور حجاز را به «المملکة العربیة السعودیة» تغییر داد و خود را پادشاه نامید. وی پس از نیم قرن جنگ و کشمکش بر سر قدرت و مدیریت کشور در سال ۱۳۷۳ هجری قمری درگذشت و فرزندش سعود جانشین او شد. پس از سعود فیصل و بعد خالد و فهد و سپس ملک عبداللّٰه و اکنون سلمان بن عبدالعزیز در عربستان حاکم است. در عربستان شاهان بر اساس قانون اساسی حاکم مطلق هستند و همه امور کشوری و لشکری زیر نظر مستقیم آنان است. خانواده سلطنتی و شاهزادگان نیز که اکنون تعداد آنان را تا ۲۰ هزار هم نوشتهاند در دستگاه حکومت از جایگاه رفیعی برخوردار هستند.
در عربستان سعودی ۷ هزار عضو از دودمان سلطنتی آلسعود، به تمامی کشور و بیش از ۲۵ میلیون ساکن آن حکمرانی میکنند. این گروه علاوه بر در دست داشتن تمامی امور حساس کشور، ثروتهای نجومی حاصل از فروش نفت و گاز و تمامی امور کشور را بدون حضور هر گونه نهاد انتخابی یا نظارت مردمی در اختیار خود گرفتهاند.
امروزه سه جناح عمده در داخل آل سعود وجود دارد که هریک درصدد قبضه کردن قدرت هستند. گروه اول خاندان فهد است که از دهه؟ ، به صورت گروه غالب در خانواده سعودی بودهاست و از نایف بن عبدالعزیز، سلطان بن عبدالعزیز، سلمان بن عبدالعزیز (پادشاه کنونی عربستان سعودی) و غیره تشکیل شده و همگی از یک مادر بوده و به قبیله سُدَیری وابستهاند. گروه دوم که ملک عبدالله از آن خاندان است از مادر دیگری هستند که به قبیله شمر وابستهاند. سعود بن فیصل، وزیر سابق امور خارجه نیز از این گروه است. گروه سوم، فرزندان فیصل هستند که فاقد تشکیلات گروهی هستند و افرادی چون خالد بن فیصل و ترکی فیصل به آن تعلق دارند.
جامعه عربستان بر پایه روابط قبیلهای استوار است. وجود تعصب و علقه نیرومند قبیلهای به علاوه مذهب، شکل دهنده کلی فرهنگ جامعه است. با این که دین اسلام در این سرزمین ظهور نمود و مدت زمانی این سرزمین مرکزیت جهان اسلام را به عهده داشت، اما از آنجا که در سرزمین فوق قبیلههای زیادی زندگی میکنند و هر کدام آداب و رسوم خاص خود را به عنوان یک میراث نگهداری میکنند.
نظام حقوقی عربستان سعودی برگرفته از فقه حنبلی یکی از مذاهب اسلامی است. بر اساس احکام دین اسلام، مردان در صورت تمایل مجاز به ازدواج با حداکثر چهار زن هستند. مجازات زنای محصنه در کشور سعودی، سنگسار است. مجازات قتل عمد، قاچاق مواد مخدر، عمل لواط و سرقت مسلحانه، در کشور عربستان سعودی اعدام است. بر اساس رویه معمول در عربستان سعودی، محکومان به اعدام را معمولاً سر بریدن است. اما در برخی موارد نیز محکومین به اعدام، تیرباران میشوند. در برخی موارد مرتبط با جرایم سنگین، جسد محکومین پس از گردنزدهشدن برای عبرت به صلیب کشیده (چارمیخ) میشود.
مطابق سنت رایج در عربستان سعودی، در مراسم عروسی و میهمانیها، محل میهمانان زن و مرد از هم جُداست.
فروش سگ و گربه در این کشور ممنوع است.
ورود غیرمسلمان بنا به حرمت مکانهای اسلامی به بخشهای حجاز (شهرهای مکه و مدینه) ممنوع است. سازندهٔ بهترین هتل مکه (هتلهای هیلتون) که غیرمسلمان است، مجبور شد از راه دوربین و بر روی یکی از تپههای دور شهر پروژه ساخت هتل را دیدهبانی و پیگیری کند.
در دهه ۱۹۷۰ میلادی با انتقاد روحانیون از سینماها و درخواست آنها برای جدایی زن و مرد، اکران عمومی فیلمهای سینمایی شد. اما باشگاههای خصوصی امکان نمایش فیلم را داشتند. در اوایل دهه ۱۹۸۰ نیز به خاطر مغایرت با قوانین شریعت نمایش فیلم در باشگاههای خصوصی متوقف شد. در میانه دهه ۲۰۰۰ پس از ۲۰ سال اجازه گشایش اولین سینما داده شد که تنها زنان و کودکان حق استفاده از آن را دارند. تا سال ۲۰۱۷ میلادی تنها سینمای این کشور در مجتمعی در شهر خبر بود. ممنوعیت سینما، در اوایل سال ۲۰۱۸ به طور کامل برداشته شد.
عکاسی در بیشتر جاهای عمومی ممنوع است.
جادوگران گردن زده میشوند.
بعضی از دانشمندان دینی عربستان خواهان قانونی شدن بردهداری هستند.
در جاهای عمومی و غذاخوریها جدایی جنسیتی به شدت اجرا میشود.
بر اثر فشار بیش از حد بر روی زنان، آمار خودکشی زنان بالاست.
در عربستان، مجازات اسلامی اجرا میشود که در بر گیرنده حدود شرعی و قانونهای تعزیراتی است برای نمونه، چهار انگشت فرد دزد بریده میشود. همچنین در بعضی موردها و برای قصاص اندام دیگر بدن نیز بریده میشود. در این کشور افراد بزهکار در ملأ عام گردن زده میشوند.
تاکنون میلیونها کتاب دینی اقلیتهای دینی توقیف و آتش زده شدهاند.
حکومت سعودی اعلامیه جهانی حقوق بشر را خلاف اسلام میداند و تاکنون حاضر به امضای آن نشدهاست. از این رو، خود را ملزم به رعایت مفاد آن نمیداند و کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل نیز مبنایی برای برخورد با موارد نقض حقوق بشر در این کشور ندارد.
مردان قانوناً مجاز به داشتن ۴ همسر هستند و داشتن بیشتر از ۴ همسر بر خلاف قانون اسلامی به حساب میآید.
بر اساس قانون «نظام کفالت» عربستانُ کارگران خارجی برای کار در عربستان، باید تحت تکفل کارفرما باشند. همچنین کارگران بدون اجازه کارفرما نمیتوانند کشور را ترک کنند. با این قانون، کارگران خارجی که از دست کارفرمایشان فرار کردهاند نمیتوانند این کشور را ترک کنند. به این ترتیب بازار سیاهی برای بهرهکشی از آنها ایجاد شده است. از سوی دیگر، حتی اگر این کارگران بیشتر عمر خود را در عربستان بگذرانند، نمیتوانند حق شهروندی عربستان را بگیرند.
واحد پول
واحد پول این کشور ریال سعودی است. هر دلار آمریکا تقریباً برابر با ۳٫۷۷ ریال عربستان است؛ هر ریال سعودی حدوداً معادل ۱۰٫۸۰۰ ریال ایران است.
نفت
رشد جمعیت عربستان سعودی میان سالهای ۲۰۰۳–۱۹۶۱.
اقتصاد عربستان سعودی موفق و بر پایه نفت خام است. تفاوت اصلی اقتصاد عربستان سعودی با کشورهایی همچون ایران در «ذخایر امنی» است که در اختیار دارد و به راحتی میتواند آنها را به پول نقد تبدیل کند. دولت بر فعالیتهای عمده اقتصادی کنترل دقیق دارد. حدود ۳۵ درصد محصولات عمده داخلی به بخش خصوصی تعلق دارد. حدود ۹ میلیون کارگر مهاجر در عربستان سعودی مشغول به کارند.
کاهش شدید قیمت نفت در سال ۱۹۹۸ (میلادی) ضربه شدیدی بر اقتصاد عربستان سعودی وارد نمود که سبب شد محصولات عمده داخلی به میزان ۱۱ درصد کاهش یابد و کمبود بودجه به ۳/۱۲ میلیارد دلار برسد. در سال ۱۹۹۹ (میلادی) به دلیل قیمت پایین نفت، دولت برنامههایی را برای کاهش هزینه آگهی کرد و بخش بیشتری را از اقتصاد به بخش خصوصی سپرد. عربستان سعودی در تولید نفت خام، پالایش نفت، پتروشیمی، سیمان، فولاد، کود شیمیایی و پلاستیک صنعت موفقی داشتهاست.
نخستین امتیاز اکتشاف نفت عربستان در سال ۱۹۳۳ میلادی به شرکت استاندارد اویل کالیفرنیا واگذار شد. در سال ۱۹۴۸ شرکت نفتی سعودی آرامکو متشکل از شرکتهای تگزاکو، استاندارد اویل نیوجرسی و موبیل تشکیل شد. در سال ۱۹۷۵ نفت عربستان ملی شد ولی آرامکو همچنان در عربستان به عنوان یک مشاور قوی ماندگار شد و حتی در امور دیگر اقتصادی عربستان و برنامههای اجتماعی این دولت دخالت میکرد.
تورم
عربستان سعودی با تورم ۵/۱ درصدی کمترین میزان تورم در خاورمیانه را داراست.
کشاورزی
بیشترین محصولات کشاورزی عربستان گندم، جو، گوجه فرنگی، هندوانه، خرما، لیموترش، تخم مرغ و شیر هستند. کمبود آب و رشد سریع جمعیت تلاشهای دولت را برای خودکفایی در زمینه کشاورزی محدود کردهاست.
گردشگری
عربستان سعودی از بزرگترین قطبهای گردشگری دینی است. به دلیل واقع شدن کعبه در این کشور، بسیاری از مسلمانان جهان، به عربستان سفر میکنند. عمدهترین بازارهای گردشگری عربستان، اندونزی، مصر، ایران و پاکستان است.
فقر
سطح فزاینده بیکاری شهروندان عربستان (حدود ۳۲ درصد) میتواند چالش جدی را برای سازگار شدن اقلیتها با جامعه به وجود آورد. به ویژه گسترش سیاسی بسیار فرتوت و کند این کشور، در حالی که در کشورهایی چون قطر و بحرین، روند رو به رشدی داشته، از سطح انتظارات مردم عربستان عقب است.
عضویت در گروه ۲۰
عربستان از اعضای گروه ۲۰ است.
سیاست
ساختار
از سال ۱۹۳۲ (میلادی) که پادشاهی آل سعود بنیان نهاده شد، این کشور پادشاهی مطلقه داشتهاست. پادشاه باید برای بیشتر تصمیمهایی که میگیرد، تأیید علما و رهبران دینی کشور را داشته باشد. پادشاه مسئول پاسداری و نگاهبانی از مسجدالحرام در مکه و مسجد النبی در مدینه (نامور به خادم الحرمین الشریفین) است.
در این کشور حزب سیاسی، مجلس و انتخابات وجود ندارد. دین اسلام از قدرتمندترین نهادهای جامعهاست و نظام دادرسی وابسته به دولت و نیروی انتظامی (شرطه) آن کشور موظف به اجرای قانونهای امر به معروف و نهی از منکر هستند. خانواده پادشاهی آل سعود خواستار سلطه کامل سیاسی بر عربستان سعودی هستند. هماکنون نیز قدرت در پادشاهی سعودی در دست کبارالعلما و پادشاه متمرکز است.
عربستان سعودی به لحاظ نوع کنترل سیستم اجرایی، یک سرزمین مستقل بهشمار میآید. این کشور از ۱۳ استان درست شده که در رأس هرکدام از آنها، یکی از شاهزادگان سعودی فرمان میراند و از اختیارات کامل برخوردار است. در عربستان سعودی در رأس حکومت مرکزی، پادشاه قرار دارد که ریاست قوه مجریه، به عنوان اصلیترین قوه کشور، در دست اوست. میزان کنترل حکومت مرکزی بر همه سرزمین عربستان سعودی به دلیل حضور شاهزادگان سعودی در امیری استانها، یکسان است. در این کشور از فعالیت سیاسی مخالفان به شدت جلوگیری میشود. مطبوعات در این کشور بهطور کامل زیر نظر دولت است و آنان در حقیقت، بازگوکننده خط فکری و سیاست حاکم بر کشور هستند و خط مشی دولت را تبلیغ میکنند.
در پادشاهی سعودی بزرگان و آموزگاران پایه نخست دین اسلام، همواره نقش مهمی در کشور بازی کردهاند و قدرت سیاسی بیپایانی دارند. بزرگان عربستان سعودی دربرگیرنده دانشمندان دینی، قضات، وکلا، مدرسان، و پیشنمازان هستند. در عربستان سعودی، شورای علمای اعظم قدرت عزل و نصب پادشاه را دارند. این گروه به صورت هفتگی با شاه دیدار میکنند. در بسیاری از موارد حکومتی، شاه با علما مشورت میکند. بیشتر بزرگان عربستان سعودی به خاندان بزرگ الشیخ وابسته هستند که از نوادگان محمد بن عبدالوهاب بنیانگذار فرقه وهابیت هستند. این بزرگان، با خانواده شاهی پیوند نزدیکی دارند.
سیاست خارجی
دولت عربستان عضو جنبش عدم تعهد است. اما عملاً در طول نیم قرن گذشته متحد جهان سرمایهداری و ایالات متحده آمریکا بودهاست. در جنگ ایران و عراق جانب صدام حسین را گرفت و ۲۵ میلیارد دلار کمک در اختیار صدام قرار داد. اما در جنگ خلیج فارس حمله صدام به کویت را محکوم و جزو ائتلاف آمریکا برای اخراج عراق از کویت شد. با این حال جانب احتیاط را گرفت و از سرنگونی صدام که فضا را برای به قدرت رسیدن شیعیان هموار میکرد حمایت نکرد.
دفاع از عربستان و شبه جزیره عربستان و دفاع از عرب و روابط حسن همسایگی از اصول سیاست خارجی عربستان است. در سال ۱۹۳۰ وزارت امور خارجه پایهگذاری شد. در آن سال ۹ نمایندگی بیگانه در عربستان وجود داشت. اکنون ۱۵۷ نمایندگی و سفارتخانه وجود دارد که ۹۸ سفارت در ریاض و ۵۹ کنسولگری در ریاض و جده و ظهران وجود دارند.
در سال ۱۹۲۹، اولین سفارت عربستان در خارج در قاهره بازگشایی شد و تا سال ۱۹۳۶ (۱۳۵۴ قمری) به ۵ سفارتخانه و تا سال ۱۹۵۱ به ۱۸ سفارت افزایش یافت تا اکنون که بیشتر از ۷۷ سفارت و ۱۳ کنسولگری و سه مکتب تجاری وجود دارد.
عربستان سعودی برای بازسازی لبنان در سال ۱۹۹۰ (میلادی)، ۱۰۰ میلیون دلار آمریکا کمک اقتصادی نمودهاست. همچنین از سال ۱۹۹۳ (میلادی)، ۲۰۸ میلیون دلار را برای کمک به مسلمانان فلسطین اختصاص دادهاست.
تحریم علیه قطر
از تاریخ ۵ ژوئن ۲۰۱۷ عربستان در ائتلافی با کشورهای مصر، امارات متحده عربی، بحرین، مالدیو، لیبی و موریس کلیه روابط خود با قطر را قطع کرده، مرزهای هوایی، زمینی و دریایی را به روی این کشور بستند و اعمال تحریمهایی را علیه آن آغاز کردند.
خاندان آلسعود
دودمان آلسعود که قدرت را از سال ۱۹۳۲ میلادی، در دست دارد، نام کشور را منسوب به نام قبیله خود کردهاست.
دولت اول سعودی که همزمان با گسترش اندیشه محمدبن عبدالوهاب در شبه جزیره عربستان بود از سال ۱۱۳۹ تا ۱۲۲۹ هجری قمری و دولت دوم از سال ۱۲۳۵ تا ۱۳۰۹ هجری قمری به طول انجامید و دولت سوم نیز از سال ۱۳۱۹ شروع شده و تاکنون ادامه دارد. عبدالعزیزبن عبدالرحمن پدر شاهان و شاهزادگان کنونی عربستان در سال ۱۲۹۷ هجری قمری متولد شد. زمانه تولد و رشد عبدالعزیز مصادف با بروز جنگهای داخلی و کشت و کشتار در این کشور بود. وی پس از رسیدن به دوران جوانی به فکر ساماندهی و اتحاد کشور افتاد و توانست با جنگاوری در سال ۱۳۱۹ شهر ریاض را که در تصرف آل رشید بود بازستاند. در سال ۱۳۳۰ نیز اسکان اعراب صحراگرد و تأسیس گروههای رزمی عشیرهای را آغاز کرد وی سرانجام پس از تسخیر همه مناطق عربستان در سال ۱۳۵۱ هجری نام کشور حجاز را به «المملکة العربیة السعودیة» تغییر داد و خود را پادشاه نامید. وی پس از نیم قرن جنگ و کشمکش بر سر قدرت و مدیریت کشور در سال ۱۳۷۳ هجری قمری درگذشت و فرزندش سعود جانشین او شد. پس از سعود فیصل و بعد خالد و فهد و سپس ملک عبداللّٰه و اکنون سلمان بن عبدالعزیز در عربستان حاکم است. در عربستان شاهان بر اساس قانون اساسی حاکم مطلق هستند و همه امور کشوری و لشکری زیر نظر مستقیم آنان است. خانواده سلطنتی و شاهزادگان نیز که اکنون تعداد آنان را تا ۲۰ هزار هم نوشتهاند در دستگاه حکومت از جایگاه رفیعی برخوردار هستند.
در عربستان سعودی ۷ هزار عضو از دودمان سلطنتی آلسعود، به تمامی کشور و بیش از ۲۵ میلیون ساکن آن حکمرانی میکنند. این گروه علاوه بر در دست داشتن تمامی امور حساس کشور، ثروتهای نجومی حاصل از فروش نفت و گاز و تمامی امور کشور را بدون حضور هر گونه نهاد انتخابی یا نظارت مردمی در اختیار خود گرفتهاند.
امروزه سه جناح عمده در داخل آل سعود وجود دارد که هریک درصدد قبضه کردن قدرت هستند. گروه اول خاندان فهد است که از دهه؟ ، به صورت گروه غالب در خانواده سعودی بودهاست و از نایف بن عبدالعزیز، سلطان بن عبدالعزیز، سلمان بن عبدالعزیز (پادشاه کنونی عربستان سعودی) و غیره تشکیل شده و همگی از یک مادر بوده و به قبیله سُدَیری وابستهاند. گروه دوم که ملک عبدالله از آن خاندان است از مادر دیگری هستند که به قبیله شمر وابستهاند. سعود بن فیصل، وزیر سابق امور خارجه نیز از این گروه است. گروه سوم، فرزندان فیصل هستند که فاقد تشکیلات گروهی هستند و افرادی چون خالد بن فیصل و ترکی فیصل به آن تعلق دارند.
فرهنگ
جامعه عربستان بر پایه روابط قبیلهای استوار است. وجود تعصب و علقه نیرومند قبیلهای به علاوه مذهب، شکل دهنده کلی فرهنگ جامعه است. با این که دین اسلام در این سرزمین ظهور نمود و مدت زمانی این سرزمین مرکزیت جهان اسلام را به عهده داشت، اما از آنجا که در سرزمین فوق قبیلههای زیادی زندگی میکنند و هر کدام آداب و رسوم خاص خود را به عنوان یک میراث نگهداری میکنند.
نظام حقوقی
نظام حقوقی عربستان سعودی برگرفته از فقه حنبلی یکی از مذاهب اسلامی است. بر اساس احکام دین اسلام، مردان در صورت تمایل مجاز به ازدواج با حداکثر چهار زن هستند. مجازات زنای محصنه در کشور سعودی، سنگسار است. مجازات قتل عمد، قاچاق مواد مخدر، عمل لواط و سرقت مسلحانه، در کشور عربستان سعودی اعدام است. بر اساس رویه معمول در عربستان سعودی، محکومان به اعدام را معمولاً سر بریدن است. اما در برخی موارد نیز محکومین به اعدام، تیرباران میشوند. در برخی موارد مرتبط با جرایم سنگین، جسد محکومین پس از گردنزدهشدن برای عبرت به صلیب کشیده (چارمیخ) میشود.
مطابق سنت رایج در عربستان سعودی، در مراسم عروسی و میهمانیها، محل میهمانان زن و مرد از هم جُداست.
دیگر دانستنیها
فروش سگ و گربه در این کشور ممنوع است.
ورود غیرمسلمان بنا به حرمت مکانهای اسلامی به بخشهای حجاز (شهرهای مکه و مدینه) ممنوع است. سازندهٔ بهترین هتل مکه (هتلهای هیلتون) که غیرمسلمان است، مجبور شد از راه دوربین و بر روی یکی از تپههای دور شهر پروژه ساخت هتل را دیدهبانی و پیگیری کند.
در دهه ۱۹۷۰ میلادی با انتقاد روحانیون از سینماها و درخواست آنها برای جدایی زن و مرد، اکران عمومی فیلمهای سینمایی شد. اما باشگاههای خصوصی امکان نمایش فیلم را داشتند. در اوایل دهه ۱۹۸۰ نیز به خاطر مغایرت با قوانین شریعت نمایش فیلم در باشگاههای خصوصی متوقف شد. در میانه دهه ۲۰۰۰ پس از ۲۰ سال اجازه گشایش اولین سینما داده شد که تنها زنان و کودکان حق استفاده از آن را دارند. تا سال ۲۰۱۷ میلادی تنها سینمای این کشور در مجتمعی در شهر خبر بود. ممنوعیت سینما، در اوایل سال ۲۰۱۸ به طور کامل برداشته شد.
عکاسی در بیشتر جاهای عمومی ممنوع است.
جادوگران گردن زده میشوند.
بعضی از دانشمندان دینی عربستان خواهان قانونی شدن بردهداری هستند.
در جاهای عمومی و غذاخوریها جدایی جنسیتی به شدت اجرا میشود.
بر اثر فشار بیش از حد بر روی زنان، آمار خودکشی زنان بالاست.
در عربستان، مجازات اسلامی اجرا میشود که در بر گیرنده حدود شرعی و قانونهای تعزیراتی است برای نمونه، چهار انگشت فرد دزد بریده میشود. همچنین در بعضی موردها و برای قصاص اندام دیگر بدن نیز بریده میشود. در این کشور افراد بزهکار در ملأ عام گردن زده میشوند.
تاکنون میلیونها کتاب دینی اقلیتهای دینی توقیف و آتش زده شدهاند.
حکومت سعودی اعلامیه جهانی حقوق بشر را خلاف اسلام میداند و تاکنون حاضر به امضای آن نشدهاست. از این رو، خود را ملزم به رعایت مفاد آن نمیداند و کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل نیز مبنایی برای برخورد با موارد نقض حقوق بشر در این کشور ندارد.
مردان قانوناً مجاز به داشتن ۴ همسر هستند و داشتن بیشتر از ۴ همسر بر خلاف قانون اسلامی به حساب میآید.
بر اساس قانون «نظام کفالت» عربستانُ کارگران خارجی برای کار در عربستان، باید تحت تکفل کارفرما باشند. همچنین کارگران بدون اجازه کارفرما نمیتوانند کشور را ترک کنند. با این قانون، کارگران خارجی که از دست کارفرمایشان فرار کردهاند نمیتوانند این کشور را ترک کنند. به این ترتیب بازار سیاهی برای بهرهکشی از آنها ایجاد شده است. از سوی دیگر، حتی اگر این کارگران بیشتر عمر خود را در عربستان بگذرانند، نمیتوانند حق شهروندی عربستان را بگیرند.